Sinsinati
New member
45 lisan biliyor, 16’sında kusursuz; ABD’li halı yıkamacısının beyni incelemeye alındı ABD’de yaşayan Vaughn Smith, sekiz lisanı ana lisanı üzere, 16 adedini de kusursuz denebilecek kadar düzgün konuşuyor; bildiği lisanların toplam sayısı 45’i buluyor. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) Beyin ve Bilişsel Bilimler Laboratuvarı, Smith’in beynini inceleyecek.
46 yaşındaki Vaughn Smith, ABD’nin başşehri Washington’da yaşıyor. Halı temizleme işi yapan Smith, İşi her gün konut ev dolaşıp lekeli halıları temizlemek.
Smith’in yakın etrafındakiler haricinde kimsenin bilmediği epey enteresan bir özelliği var. Kimse bilmiyor, zira Smith bu husustan bahsetmekten pek hoşlanmıyor. Fakat biri sorduğunda da gerçeği gizlemiyor: Smith, 8 lisanı fazlaca akıcı bir halde konuşabiliyor. Bu lisanlar İngilizce, İspanyolca, Bulgarca, Çekçe, Portekizce, Rumence, Rusça ve Slovakça.
Lakin lisan hünerleri bununla hudutlu değil. “Hepsinde epey âlâ değilim fakat 25 lisanı de az fazlaca biliyorum” diyen Smith aslında toplam 45 lisan biliyor, bunların 24’ünü kullanarak uzun sohbetler yapabiliyor. 8 başka alfabeyi okuyup yazabiliyor. İtalyanca, Fince ve Amerikan İşaret Lisanı ile kıssalar anlatabiliyor. Kendi kendine Meksika’daki Nahuatl ve Montana’daki Saliş yerlilerinin lisanını öğrenmeye çalışıyor. Hollandaca ve Katalancadaki aksanları o kadar başarılı ki doğuştan bu lisanları konuşanları bile şaşırtıyor.
Smith bir hiperpoliglot
Birden çok lisan konuşabilen bireyler için “poliglot” sıfatı kullanılıyor. Smith gibiler ise “hiperpoliglot” olarak isimlendiriliyor ve fazlaca nadir bulunuyor. Hiperpoliglot olmak için en az 11 lisan bilmek gerekiyor.
Bilinen lisan sayısı arttıkça hiperpoliglotların enderlik düzeyi de artıyor. Bugüne kadar kayda geçmiş birkaç efsanevi poliglot var ve hepsi de insanın potansiyelinin sonlarının ne kadar zorlanabileceğine dair tartışmalara yol açmış şahıslar.
MIT beynini inceledi
ABD’nin en değerli üniversitelerinden biri olan Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) bünyesinde bulunan Beyin ve Bilişsel Bilimler Laboratuvarı’nda bakılırsav yapan Rusya doğumlu bilim insanı Evelina Fedorenko’nun işi, Smith üzere insanların beyinlerini incelemeye aldı.
Fedorenko, Smith’le Washington Post muhabiri Jessica Contrera aracılığı ile tanışmış. Okumakta olduğunuz bu haberi hazırlarken Fedorenko’nun görüşlerine başvuran Contrera, ona Smith’in akıl almaz maharetlerinden bahsedip, “Benim beynim niye bu biçimde değil? niye diğer lisanları öğrenmeye çalışsam da aklımda tutamıyorum?” diye sorunca “İsterseniz ikiniz de Boston’a gelin ve beyninizi tarayalım” cevabını almış.
Yalnızca İngilizce konuşabilen Contrera, “Vaughn’un beynindeki lisan bölgelerinin epeyce daha büyük ve ziyadesiyle etkin olacağını, benimkilerin ise minicik kalacağını var iseymıştım” diyor lakin çekilen MR’ların, yapılan testlerin ve bir haftalık tahlillerin akabinde ortaya çıkan sonuç bunun tam karşıtı: Smith’in beyninin lisanı algılamak için kullandığı kısımlar, Contrera’nınkilere kıyasla hayli daha küçük ve epeyce daha az etkin.
Birebir İngilizce sözleri okuduklarında bile, Contrera’nın beyninin daha geniş bir kesiti daha fazla çalışmak zorunda. Bu sonuç, öteki hiperpoliglotlardan elde edilen bulgularla da paralellik gösteriyor.
Smith’in lisanı işleyen bölgelere gönderilmesi gereken oksijen ölçüsü daha az
Contrera ve Smith’in testlerini yapan nörobilimci Saima Malik-Moraleda, bu durumu şu biçimde açıklıyor: “Smith ana lisanını konuştuğunda beyninin lisanı işleyen bölgelerine gönderilmesi gereken oksijen ölçüsü daha az. Lisanı o kadar epeyce kullanıyor ki bu bölgeleri lisan üretiminde kullanma konusunda hayli daha verimli hale gelmiş.” Smith de daha az bildiği lisanları konuşmaya çalıştığında beyni daha fazla oksijen tüketmeye başlıyor.
Smith’in beynindeki lisan alanlarının doğuştan daha küçük ve verimli olması mümkün. Ancak tıpkı Contrera üzere bir beyinle doğup gelişme çağında birfazlaca lisan öğrendiği için beyninin anatomisini dönüştürmüş olması da mümkün. Bunların ikisi tıpkı anda yaşanmış dahi olabilir.
Araştırmacıların bu senaryoların hangisinin gerçek olduğunu anlayabilmek için büyüme çağında lisan öğrenen şahısların beyinlerini daima tarama takibine alması gerekiyor.
46 yaşındaki Vaughn Smith, ABD’nin başşehri Washington’da yaşıyor. Halı temizleme işi yapan Smith, İşi her gün konut ev dolaşıp lekeli halıları temizlemek.
Smith’in yakın etrafındakiler haricinde kimsenin bilmediği epey enteresan bir özelliği var. Kimse bilmiyor, zira Smith bu husustan bahsetmekten pek hoşlanmıyor. Fakat biri sorduğunda da gerçeği gizlemiyor: Smith, 8 lisanı fazlaca akıcı bir halde konuşabiliyor. Bu lisanlar İngilizce, İspanyolca, Bulgarca, Çekçe, Portekizce, Rumence, Rusça ve Slovakça.
Lakin lisan hünerleri bununla hudutlu değil. “Hepsinde epey âlâ değilim fakat 25 lisanı de az fazlaca biliyorum” diyen Smith aslında toplam 45 lisan biliyor, bunların 24’ünü kullanarak uzun sohbetler yapabiliyor. 8 başka alfabeyi okuyup yazabiliyor. İtalyanca, Fince ve Amerikan İşaret Lisanı ile kıssalar anlatabiliyor. Kendi kendine Meksika’daki Nahuatl ve Montana’daki Saliş yerlilerinin lisanını öğrenmeye çalışıyor. Hollandaca ve Katalancadaki aksanları o kadar başarılı ki doğuştan bu lisanları konuşanları bile şaşırtıyor.
Smith bir hiperpoliglot
Birden çok lisan konuşabilen bireyler için “poliglot” sıfatı kullanılıyor. Smith gibiler ise “hiperpoliglot” olarak isimlendiriliyor ve fazlaca nadir bulunuyor. Hiperpoliglot olmak için en az 11 lisan bilmek gerekiyor.
Bilinen lisan sayısı arttıkça hiperpoliglotların enderlik düzeyi de artıyor. Bugüne kadar kayda geçmiş birkaç efsanevi poliglot var ve hepsi de insanın potansiyelinin sonlarının ne kadar zorlanabileceğine dair tartışmalara yol açmış şahıslar.
MIT beynini inceledi
ABD’nin en değerli üniversitelerinden biri olan Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) bünyesinde bulunan Beyin ve Bilişsel Bilimler Laboratuvarı’nda bakılırsav yapan Rusya doğumlu bilim insanı Evelina Fedorenko’nun işi, Smith üzere insanların beyinlerini incelemeye aldı.
Fedorenko, Smith’le Washington Post muhabiri Jessica Contrera aracılığı ile tanışmış. Okumakta olduğunuz bu haberi hazırlarken Fedorenko’nun görüşlerine başvuran Contrera, ona Smith’in akıl almaz maharetlerinden bahsedip, “Benim beynim niye bu biçimde değil? niye diğer lisanları öğrenmeye çalışsam da aklımda tutamıyorum?” diye sorunca “İsterseniz ikiniz de Boston’a gelin ve beyninizi tarayalım” cevabını almış.
Yalnızca İngilizce konuşabilen Contrera, “Vaughn’un beynindeki lisan bölgelerinin epeyce daha büyük ve ziyadesiyle etkin olacağını, benimkilerin ise minicik kalacağını var iseymıştım” diyor lakin çekilen MR’ların, yapılan testlerin ve bir haftalık tahlillerin akabinde ortaya çıkan sonuç bunun tam karşıtı: Smith’in beyninin lisanı algılamak için kullandığı kısımlar, Contrera’nınkilere kıyasla hayli daha küçük ve epeyce daha az etkin.
Birebir İngilizce sözleri okuduklarında bile, Contrera’nın beyninin daha geniş bir kesiti daha fazla çalışmak zorunda. Bu sonuç, öteki hiperpoliglotlardan elde edilen bulgularla da paralellik gösteriyor.
Smith’in lisanı işleyen bölgelere gönderilmesi gereken oksijen ölçüsü daha az
Contrera ve Smith’in testlerini yapan nörobilimci Saima Malik-Moraleda, bu durumu şu biçimde açıklıyor: “Smith ana lisanını konuştuğunda beyninin lisanı işleyen bölgelerine gönderilmesi gereken oksijen ölçüsü daha az. Lisanı o kadar epeyce kullanıyor ki bu bölgeleri lisan üretiminde kullanma konusunda hayli daha verimli hale gelmiş.” Smith de daha az bildiği lisanları konuşmaya çalıştığında beyni daha fazla oksijen tüketmeye başlıyor.
Smith’in beynindeki lisan alanlarının doğuştan daha küçük ve verimli olması mümkün. Ancak tıpkı Contrera üzere bir beyinle doğup gelişme çağında birfazlaca lisan öğrendiği için beyninin anatomisini dönüştürmüş olması da mümkün. Bunların ikisi tıpkı anda yaşanmış dahi olabilir.
Araştırmacıların bu senaryoların hangisinin gerçek olduğunu anlayabilmek için büyüme çağında lisan öğrenen şahısların beyinlerini daima tarama takibine alması gerekiyor.