Benden Bozcaada hakkında bir yazı yazmam istendiğinde evvel tereddüde düştüm, hakkında binlerce kez yazılmış olan adanın üzerine yeni ne söyleyebilirdim ki… aslına bakarsan söylenen en büyük kelam yüzseneler evvel Herodot tarafınca söylenmişti; “Tanrı beşerler uzun ömürlü olsunlar diye Bozcaada’yı yaratmış”. Bozcaada’da yaşamaya başladıktan daha sonra bu kelamı daha yeterli idrak eder oldum çünkü rüzgârının sertliği, suyunun berraklığı ve soğukluğu, bir yıl boyunca devam eden bağların ilham verici serüveni, ışığının muazzamlığı insanın vücudunu o denli dinçleştiriyor, ruhuna o denli ilham veriyor ki Herodot’a katılmamak mümkün değil.
Adalar, tek başına kalabilme kapasitesiyle denize serpilmiş mahrumiyet kesimleri… Anakaradan kopuk, makul ölçüde yoksunluklara hamile, rüzgârı sert bir tabiat olayı… Eski vakit içinderda mahkûmların, cüzzamlıların, yabanî hayvanların terk edilmesi boşuna değil. Bir cezalandırılma yeri. Benim içinse adeta bir ana rahmi, kordonu feribot olan…
BURAYA SEVGİM AİLE MİRASI
Bozcaada’ya düşkünlüğüm bir aile mirası, çabucak hemen küçücük bir çocukken, ada bu kadar keşfedilmemişken ailece gelip giderdik adaya, üstelik yalnızca yazın değil, kışın da… daha sonra yıllar geçti ve ben her yıl bilhassa amaranda (Latince ismi limonium, deniz lavantası ya da minesi de denir) vakti olan bahar aylarında adayı görmeden edemedim. O her seferinde beni kucaklayan, rüzgârıyla başımı okşayan bilge bir aile büyüğü üzereydi. Bana o kadar şifa veren bir yerdi ki burası, kliniğimin ismini adanın en batı ucundaki Polente Feneri’nden esinlenerek Polente Psikoloji koydum. daha sonra pandemi girdi ortaya, hayat değişti ve ben kısmi vakitli olarak Bozcaada’da yaşamaya başladım. Daima savunduğum bir şey vardır, bir yeri hakikaten sevmek, onun dört mevsimini bilmekle mümkün. ötürüsıyla bu yazıyı tatillerini adada geçiren biri olarak değil, adada yaşamayı epeyce sevmiş ve adanın kışına, güzüne meftun biri olarak yazıyorum.
?
MERKEZ ADETA MESKENİN SALONU
Seyahat yazılarında sık sık rastladığımız bir kural üzere şunu yapın bunu yapmayın teklifleri insanın orayla kurduğu bağın spontanlığına bir mahzur teşkil etse de “her insanın Bozcaada’sı kendisine özgü” diyerek kendi tecrübelerimden bahsedip bu tecrübelerin sizi kendi Bozcaada’nıza ulaştırması için ilham vermesini diliyorum.
Bozcaada rehberinden edindiğim bilgiye bakılırsa antikçağda Leukophrys, Yunan mitolojisinde Tenedos ismiyle anılan Bozcaada, stratejik pozisyonundan dolayı çağlar uzunluğu birfazlaca kere istilaya uğramış ve el değiştirmiş. Nekropol alanında yapılan kazılardan anlaşıldığı üzere adanın tarihi MÖ 3000’lere dayanıyor. Adanın bilinen birinci sakinleri Pelasglar. ondan sonrasında sırasıyla Fenikeliler, Atinalılar, Yunanlar, Persler, Büyük İskender, Bizanslar, Cenevizliler, Venedikliler ve Osmanlılar adaya hâkim olmuş.
Bozcaada, Türkiye’nin köyü olmayan üçüncü büyük adası. İrili ufaklı birfazlaca koya sahip olmasıyla her rüzgârda denize girilecek kuytu bir yer bulmaya imkan sağlıyor. Şimdilerde müsilaj tehlikesiyle karşı karşıya kalsa da adanın poyrazı her neyse ki her kaygıya deva…
Bozcaada’nın merkezi, Rum ve Türk mahalleleri olarak vakti vaktinde ikiye ayrılmış, bu sokaklar da yıllar ortasında değişime uğrayarak biroldukca mesken, pansiyona ve otele dönüştürülerek turistlere konaklama için hizmet vermeye başlamış. Bu sokak ortalarında minik minik biroldukça kafeye rastlayabilirsiniz. Rum Mahallesi’nin sembol binalarından adeta yaşayan bir müze olan Rengigül Konukevi’nde kahvaltı yapmayı pas geçmemenizi öneririm. Merkez haricindeki bağ konutları de bilhassa yaz aylarında konaklamak için yeterli bir tercih olabilir. Adanın merkezi her insanın birbirine selam verdiği, ayaküstü sohbetlerin yapıldığı bir konutun salonu üzere. Bakkala diye çıktığınızda konutunuza dönmeniz saatler sürebiliyor. Meşhur mavi gözlü kargaları ve kedileri de adanın en özel canlıları… Sizi evvel onlar karşılıyor ve en son onlar uğurluyor.
?
Tuğçe Isıyel (üstte) ulaşım için bisiklet kullandığı adayı kışın da görmemizi öneriyor. Ada iki mahalleden oluşuyor: Rum Mahallesi ve Türk Mahallesi. yıllar ortasında restore edilen konutlar birer birer kafe, lokanta yahut pansiyona dönüşmüş. Turizm gelişse de mimarisi, yel değirmenleri ve her şeyden kıymetlisi ‘ada ruhu’ korunmuş.
ÜZÜM BAĞLARI MEŞHUR
Ada en epey bağlarıyla ve şarapçılığıyla ön plana çıkıyor zira dört mevsim devam eden meşhur ada rüzgârı üzümleri besliyor. Adaya mahsus dört üzüm tipi var. Kırmızı olarak kuntra ve karalahna; beyaz olarak çavuş ve vasilaki. Bozcaada’da şarapçılık uzun yıllar yalnızca Rumlar tarafınca yapılmış. Türklerin dini sebeplerden dolayı aralı durdukları şarap üretim işine, 1925’ten itibaren girdikleri görülüyor. Günümüzde altı şarap üreticisi var adada. Birinci Müslüman şarap üreticisi olan Yunatçılar’ı (Çamlıbağ), kuruluş senelerına bakılırsa sırasıyla Ataol, Talay, Corvus, Gülerada ve Amadeus takip ediyor. Ada üzümlerinden yapılan şarapları için Tenedion Wine House adresini zihninizde tutmanızı öneririm.
Adadaki Tuzburnu ve Polente isimli iki deniz feneri, rüzgâr eşliğinde her gün güneşi karşılıyor ve uğurluyor. Etkileyici gündoğumları ve günbatımları için adadan daha güzel bir yer bilmiyorum. Adanın her mevsim değişen ışığı, sizi kendisine her an hayran bırakmaya hazır.
Bozcaada 2000 yılından beri kendine yetecek elektrik gücünü Batı Burnu’na heyeti rüzgâr türbininden karşılıyor. Batı tarafındaki rüzgârgülleri ve merkezden yürüyerek kolay kolay ulaşılan yel değirmenleri adanın sembolleri ve kesinlikle görülesi. Bu ufak gezintilere adanın rüzgârına karışan kekik kokusu da eşlik ediyor. Merkezdeki Meryem Ana Kilisesi, gittikçe azalan Rum nüfusu niçiniyle yalnızca özel günlerde hizmet veriyor. Adada en sevdiğim yerlerden biri olan Ayazma Manastırı, Ayazma’daki Rum Ortodoks cemaatine ilişkin, Rum azize Aya Paraskevi ismine yapılmış ve onun ismini taşıyor. 1734’te Manolaki Manolidis tarafınca yapılan manastır, yalnızca özel günlerde ibadete açılıyor. 26 Temmuz’da kutlanan Rumların Aya Paraskevi günü manastırın ibadete açıldığı günlerden biri. Söylendiğine bakılırsa Bozcaada’da vaktinde 36 manastır varmış. Günümüzde bunlardan yalnızca iki tanesi ayakta, öbürleri ne yazık ki yıkık durumda. Manastırın bahçesindeki restoran benim en sevdiğim yeme-içme yerlerinden biri. Bir başkasıysa bir daha Ayazma’daki Vahit’in Yeri; görünümü, meze çeşitliliğiyle şahane bir ziyafet imkânı sağlıyor.
LODOS VE POYRAZIN GÜCÜ
Adada rüzgâr ayarlı bir ömür var. Her gün evvel rüzgâra bakılıyor. Adanın gerçek sahipleri lodos ve poyraz. Günü, haftayı, sabahı, geceyi belirleme gücüne sahipler. Sayelerinde umduğumuzu değil bulduğumuzu yaşıyoruz, ötürüsıyla adada neyin ne olacağı hiç belirli olmuyor. Bilhassa kışın çılgın bir lodos fırtınasıyla feribot seferleri iptal edilebiliyor, poyraz konuttan çıkmayı imkânsız hale getirebiliyor. Anakarayla alakanızı epeyce önemli bir uzaklıkta tutmanız değerli, çünkü kışın feribot seferleri fazlaca az yapılıyor. Olanla yetinmeyi, elindekilerle kendine konfor alanı yaratmayı ada fazlaca hoş öğretiyor beşere. Bir de hiç bir şeyi denetim edemeyeceğinizi…
Burası beni havaya, suya, toprağa yaklaştıran bir yer olmuştur daima. Adanın en yüksek noktası olan Göztepe’de dolunayı izlemek, sabah kahvemi Shelter’da içmek, her çarşamba Bozcaada Kalesi’nin tabanında kurulan pazarda köylü üreticiden sebze-meyve alışverişimi yapmak, akşamüzeri bağlarla bezeli yollarda bisiklet sürmek, Bağ Yolu Yürüyüş Rotası’nda yürümek, küçük bir koyda kitabıma gömülmek, Çınaraltı’nda oturup gelen geçeni izlemek, balık halinden taze balık, kalamar almak vazgeçilmezlerim içinde… Hele adalı dostlarımla yaptığımız denizkestaneli kıyı piknikleri benim için tanımı imkânsız hoşluklar… Fakat benim ada vaktim muhakkak yaz mevsimi değil. Adanın kışı ve baharları adanın gerçek yüzünü ortaya koyuyor bana kalırsa. Yaz mevsiminde fazla telaşlı ve fazla makyajlı. Adayla gerçek bir müsabaka istiyorsanız dönem dışı görmenizi öneririm.
NEREDE KALINIR, NE YENİR-İÇİLİR?
KONAKLAMA
Kaikias Butik Otel: Adanın art deniz tarafında, mimar bir çiftin el emeği göz ışığı butik oteli.
Alesta Otel: Türk Mahallesi’nde, adaya kuşbakışı bir pozisyondan bakan, incelikle döşenmiş butik otel.
Rengigül Konukevi: Rum Mahallesi’nde, adanın en karakterli binalarından, bahçesi adeta ada ortasında diğer bir adayı vaat ediyor.
Aral Tatil Çiftliği: Ada merkezinin haricinde, bilhassa çocuklu ailelerin tercih edebileceği bir yer.
MEYHANE
Ayazma Manastır Restaurant: Ahtapot ve lavunya denenmeli.
Vahit’in Yeri: Kalamar ve mezeler için gidilmeli.
Kent Restaurant: Deniz eserleri ve mezeleri hoş.
Hasan Tefik Restaurant: Etli sarma ve Rum böreği en sevdiklerimden.
Yakamoz Restaurant: Lakerda, karidesli börek, ısırganlı salata denenmeli.
Asmaaltı Restaurant: İşletmecisi psikoloji mezunu; bu bende farklı bir sempati sağlıyor lakin humuslu patlıcanını es geçemem.
?
LOKANTA
Hafız’ın yeri: Zeytinyağlıları bir olağanüstü.
Trofi Bozcaada: İncecik hamurlu pizzalar için.
?
KAFE – BAR
Tenedion Wine House: Sokak külçeşidini yaşatan bir yer.
Orta Cafe: Adanın meydanında; soğuk çayları ve falafeliyle tanışın.,
Kedi Tapas Lounge: Adanın en çiçeği burnunda yeri. Tasarımı ve tapas’larıyla kalbimizi fethetti.
Salhane Cafe – Bar: Art deniz tarafında, en özel yerlerden biri. Evvelce mezbaha olarak kullanılan yapı, restore edilmiş.
Polente Cafe – Bar: Adanın en eski cümbüş yerlerinden. 49 Pizza işbirliğiyle pizza ziyafeti de sunuyor.
Sapa Bar: Sempatik tasarımı ve kokteylleriyle keyifli bir yer.
Adalar, tek başına kalabilme kapasitesiyle denize serpilmiş mahrumiyet kesimleri… Anakaradan kopuk, makul ölçüde yoksunluklara hamile, rüzgârı sert bir tabiat olayı… Eski vakit içinderda mahkûmların, cüzzamlıların, yabanî hayvanların terk edilmesi boşuna değil. Bir cezalandırılma yeri. Benim içinse adeta bir ana rahmi, kordonu feribot olan…
BURAYA SEVGİM AİLE MİRASI
Bozcaada’ya düşkünlüğüm bir aile mirası, çabucak hemen küçücük bir çocukken, ada bu kadar keşfedilmemişken ailece gelip giderdik adaya, üstelik yalnızca yazın değil, kışın da… daha sonra yıllar geçti ve ben her yıl bilhassa amaranda (Latince ismi limonium, deniz lavantası ya da minesi de denir) vakti olan bahar aylarında adayı görmeden edemedim. O her seferinde beni kucaklayan, rüzgârıyla başımı okşayan bilge bir aile büyüğü üzereydi. Bana o kadar şifa veren bir yerdi ki burası, kliniğimin ismini adanın en batı ucundaki Polente Feneri’nden esinlenerek Polente Psikoloji koydum. daha sonra pandemi girdi ortaya, hayat değişti ve ben kısmi vakitli olarak Bozcaada’da yaşamaya başladım. Daima savunduğum bir şey vardır, bir yeri hakikaten sevmek, onun dört mevsimini bilmekle mümkün. ötürüsıyla bu yazıyı tatillerini adada geçiren biri olarak değil, adada yaşamayı epeyce sevmiş ve adanın kışına, güzüne meftun biri olarak yazıyorum.
?
MERKEZ ADETA MESKENİN SALONU
Seyahat yazılarında sık sık rastladığımız bir kural üzere şunu yapın bunu yapmayın teklifleri insanın orayla kurduğu bağın spontanlığına bir mahzur teşkil etse de “her insanın Bozcaada’sı kendisine özgü” diyerek kendi tecrübelerimden bahsedip bu tecrübelerin sizi kendi Bozcaada’nıza ulaştırması için ilham vermesini diliyorum.
Bozcaada rehberinden edindiğim bilgiye bakılırsa antikçağda Leukophrys, Yunan mitolojisinde Tenedos ismiyle anılan Bozcaada, stratejik pozisyonundan dolayı çağlar uzunluğu birfazlaca kere istilaya uğramış ve el değiştirmiş. Nekropol alanında yapılan kazılardan anlaşıldığı üzere adanın tarihi MÖ 3000’lere dayanıyor. Adanın bilinen birinci sakinleri Pelasglar. ondan sonrasında sırasıyla Fenikeliler, Atinalılar, Yunanlar, Persler, Büyük İskender, Bizanslar, Cenevizliler, Venedikliler ve Osmanlılar adaya hâkim olmuş.
Bozcaada, Türkiye’nin köyü olmayan üçüncü büyük adası. İrili ufaklı birfazlaca koya sahip olmasıyla her rüzgârda denize girilecek kuytu bir yer bulmaya imkan sağlıyor. Şimdilerde müsilaj tehlikesiyle karşı karşıya kalsa da adanın poyrazı her neyse ki her kaygıya deva…
Bozcaada’nın merkezi, Rum ve Türk mahalleleri olarak vakti vaktinde ikiye ayrılmış, bu sokaklar da yıllar ortasında değişime uğrayarak biroldukca mesken, pansiyona ve otele dönüştürülerek turistlere konaklama için hizmet vermeye başlamış. Bu sokak ortalarında minik minik biroldukça kafeye rastlayabilirsiniz. Rum Mahallesi’nin sembol binalarından adeta yaşayan bir müze olan Rengigül Konukevi’nde kahvaltı yapmayı pas geçmemenizi öneririm. Merkez haricindeki bağ konutları de bilhassa yaz aylarında konaklamak için yeterli bir tercih olabilir. Adanın merkezi her insanın birbirine selam verdiği, ayaküstü sohbetlerin yapıldığı bir konutun salonu üzere. Bakkala diye çıktığınızda konutunuza dönmeniz saatler sürebiliyor. Meşhur mavi gözlü kargaları ve kedileri de adanın en özel canlıları… Sizi evvel onlar karşılıyor ve en son onlar uğurluyor.
?
Tuğçe Isıyel (üstte) ulaşım için bisiklet kullandığı adayı kışın da görmemizi öneriyor. Ada iki mahalleden oluşuyor: Rum Mahallesi ve Türk Mahallesi. yıllar ortasında restore edilen konutlar birer birer kafe, lokanta yahut pansiyona dönüşmüş. Turizm gelişse de mimarisi, yel değirmenleri ve her şeyden kıymetlisi ‘ada ruhu’ korunmuş.
ÜZÜM BAĞLARI MEŞHUR
Ada en epey bağlarıyla ve şarapçılığıyla ön plana çıkıyor zira dört mevsim devam eden meşhur ada rüzgârı üzümleri besliyor. Adaya mahsus dört üzüm tipi var. Kırmızı olarak kuntra ve karalahna; beyaz olarak çavuş ve vasilaki. Bozcaada’da şarapçılık uzun yıllar yalnızca Rumlar tarafınca yapılmış. Türklerin dini sebeplerden dolayı aralı durdukları şarap üretim işine, 1925’ten itibaren girdikleri görülüyor. Günümüzde altı şarap üreticisi var adada. Birinci Müslüman şarap üreticisi olan Yunatçılar’ı (Çamlıbağ), kuruluş senelerına bakılırsa sırasıyla Ataol, Talay, Corvus, Gülerada ve Amadeus takip ediyor. Ada üzümlerinden yapılan şarapları için Tenedion Wine House adresini zihninizde tutmanızı öneririm.
Adadaki Tuzburnu ve Polente isimli iki deniz feneri, rüzgâr eşliğinde her gün güneşi karşılıyor ve uğurluyor. Etkileyici gündoğumları ve günbatımları için adadan daha güzel bir yer bilmiyorum. Adanın her mevsim değişen ışığı, sizi kendisine her an hayran bırakmaya hazır.
Bozcaada 2000 yılından beri kendine yetecek elektrik gücünü Batı Burnu’na heyeti rüzgâr türbininden karşılıyor. Batı tarafındaki rüzgârgülleri ve merkezden yürüyerek kolay kolay ulaşılan yel değirmenleri adanın sembolleri ve kesinlikle görülesi. Bu ufak gezintilere adanın rüzgârına karışan kekik kokusu da eşlik ediyor. Merkezdeki Meryem Ana Kilisesi, gittikçe azalan Rum nüfusu niçiniyle yalnızca özel günlerde hizmet veriyor. Adada en sevdiğim yerlerden biri olan Ayazma Manastırı, Ayazma’daki Rum Ortodoks cemaatine ilişkin, Rum azize Aya Paraskevi ismine yapılmış ve onun ismini taşıyor. 1734’te Manolaki Manolidis tarafınca yapılan manastır, yalnızca özel günlerde ibadete açılıyor. 26 Temmuz’da kutlanan Rumların Aya Paraskevi günü manastırın ibadete açıldığı günlerden biri. Söylendiğine bakılırsa Bozcaada’da vaktinde 36 manastır varmış. Günümüzde bunlardan yalnızca iki tanesi ayakta, öbürleri ne yazık ki yıkık durumda. Manastırın bahçesindeki restoran benim en sevdiğim yeme-içme yerlerinden biri. Bir başkasıysa bir daha Ayazma’daki Vahit’in Yeri; görünümü, meze çeşitliliğiyle şahane bir ziyafet imkânı sağlıyor.
LODOS VE POYRAZIN GÜCÜ
Adada rüzgâr ayarlı bir ömür var. Her gün evvel rüzgâra bakılıyor. Adanın gerçek sahipleri lodos ve poyraz. Günü, haftayı, sabahı, geceyi belirleme gücüne sahipler. Sayelerinde umduğumuzu değil bulduğumuzu yaşıyoruz, ötürüsıyla adada neyin ne olacağı hiç belirli olmuyor. Bilhassa kışın çılgın bir lodos fırtınasıyla feribot seferleri iptal edilebiliyor, poyraz konuttan çıkmayı imkânsız hale getirebiliyor. Anakarayla alakanızı epeyce önemli bir uzaklıkta tutmanız değerli, çünkü kışın feribot seferleri fazlaca az yapılıyor. Olanla yetinmeyi, elindekilerle kendine konfor alanı yaratmayı ada fazlaca hoş öğretiyor beşere. Bir de hiç bir şeyi denetim edemeyeceğinizi…
Burası beni havaya, suya, toprağa yaklaştıran bir yer olmuştur daima. Adanın en yüksek noktası olan Göztepe’de dolunayı izlemek, sabah kahvemi Shelter’da içmek, her çarşamba Bozcaada Kalesi’nin tabanında kurulan pazarda köylü üreticiden sebze-meyve alışverişimi yapmak, akşamüzeri bağlarla bezeli yollarda bisiklet sürmek, Bağ Yolu Yürüyüş Rotası’nda yürümek, küçük bir koyda kitabıma gömülmek, Çınaraltı’nda oturup gelen geçeni izlemek, balık halinden taze balık, kalamar almak vazgeçilmezlerim içinde… Hele adalı dostlarımla yaptığımız denizkestaneli kıyı piknikleri benim için tanımı imkânsız hoşluklar… Fakat benim ada vaktim muhakkak yaz mevsimi değil. Adanın kışı ve baharları adanın gerçek yüzünü ortaya koyuyor bana kalırsa. Yaz mevsiminde fazla telaşlı ve fazla makyajlı. Adayla gerçek bir müsabaka istiyorsanız dönem dışı görmenizi öneririm.
NEREDE KALINIR, NE YENİR-İÇİLİR?
KONAKLAMA
Kaikias Butik Otel: Adanın art deniz tarafında, mimar bir çiftin el emeği göz ışığı butik oteli.
Alesta Otel: Türk Mahallesi’nde, adaya kuşbakışı bir pozisyondan bakan, incelikle döşenmiş butik otel.
Rengigül Konukevi: Rum Mahallesi’nde, adanın en karakterli binalarından, bahçesi adeta ada ortasında diğer bir adayı vaat ediyor.
Aral Tatil Çiftliği: Ada merkezinin haricinde, bilhassa çocuklu ailelerin tercih edebileceği bir yer.
MEYHANE
Ayazma Manastır Restaurant: Ahtapot ve lavunya denenmeli.
Vahit’in Yeri: Kalamar ve mezeler için gidilmeli.
Kent Restaurant: Deniz eserleri ve mezeleri hoş.
Hasan Tefik Restaurant: Etli sarma ve Rum böreği en sevdiklerimden.
Yakamoz Restaurant: Lakerda, karidesli börek, ısırganlı salata denenmeli.
Asmaaltı Restaurant: İşletmecisi psikoloji mezunu; bu bende farklı bir sempati sağlıyor lakin humuslu patlıcanını es geçemem.
?
LOKANTA
Hafız’ın yeri: Zeytinyağlıları bir olağanüstü.
Trofi Bozcaada: İncecik hamurlu pizzalar için.
?
KAFE – BAR
Tenedion Wine House: Sokak külçeşidini yaşatan bir yer.
Orta Cafe: Adanın meydanında; soğuk çayları ve falafeliyle tanışın.,
Kedi Tapas Lounge: Adanın en çiçeği burnunda yeri. Tasarımı ve tapas’larıyla kalbimizi fethetti.
Salhane Cafe – Bar: Art deniz tarafında, en özel yerlerden biri. Evvelce mezbaha olarak kullanılan yapı, restore edilmiş.
Polente Cafe – Bar: Adanın en eski cümbüş yerlerinden. 49 Pizza işbirliğiyle pizza ziyafeti de sunuyor.
Sapa Bar: Sempatik tasarımı ve kokteylleriyle keyifli bir yer.