Dünyada birfazlaca coğrafyada araştırma yapmış ve vakit geçirmiş biri olarak rahatlıkla söyleyebilirim ki Ardahan’ın Posof ilçesi yolu düşenin hem aklında hem kalbinde kalacak yerlerden biridir. Posof’a birinci sefer, ‘bıldırcın kılavuzu’ isminde, o yıla kadar ülkemizde ürediğine dair delil olmayan bir kuşun araştırmasını yapmak için 2005’te gittim. Bu çeşit, üreme ötüşünü gece 23.00-3.00 içinde yapıyor. Yani kuşu bulmak istiyorsanız, araştırmayı gece yarısı yapmanız gerekiyor. Posof’a varır varmaz, akşam direkt toprağa çıktık. Tilki yavruları kepçe kulaklarıyla ayaklarımızın tabanına kadar geldi. Şaşırıp kaldım. Çünkü tilki ve öteki yaban hayvanlarının beşere bu türlü yaklaşması, çoğunlukla rastlanacak bir durum değil. O anda zihnimde canlanan cümle bugün hâlâ hatırımdadır: “Bu Posof’ta muhakkak ki var bir hikmet!”
TABİATLA BARIŞIK BİR HALK
Dediğim de çıktı; tiki yalnızca bir başlangıçtı. Kafkasya’nın biyoçeşitlilik açısından 36 sıcak (tehlike altında) noktasından biri olan Posof, bölgedeki canlı cinslerinin yarısından fazlasına konut sahipliği yapıyor.
Ancak yalnızca biyolojik açıdan güçlü değil, bununla birlikte bu zenginliğin kültürle harmanlandığı bir yer Posof. Kuzey Avrupa’da yol kenarlarında beşerden kaçmayan geyikleri, karacaları bilirsiniz…
İşte Posof, ülkemizde bunu deneyimleyebileceğimiz nadir yerlerden biri. İlçe halkı asırlardır tabiatla o kadar hoş bir bağlantı kurmuş ki…
Burada çalıştığım yıllar boyunca hiç avcıyla karşılaşmadım. İlçenin çabucak haricinde asfaltta yürüyen bir kurt yahut ayı nazaranbiliyorsunuz; Arsiyan eteklerinde onlarca yabantavşanı 5-10 metre yanınızdan geçiyor sakin sakin… İlçenin bu özelliklerini birinci keşfeden ben değilim olağan olarak. Tüm ilçe ‘Yaban ömrü Geliştirme Sahası’ statüsünde ve müdafaa altında. Bu statüye sahip olmasını sağlayan tek başına kurtlar, ayılar da değil. Başrol oyuncumuz ‘dağhorozu’; öbür ismiyle ‘huş tavuğu’. Doğu Karadeniz’de ‘bu dağların uşağı’ da derler kendisine. Bilhassa seçkin bulunan canlı tiplerini görmek isteyenlerin gözdesi bu kuş.
Dünyada yalnızca Kafkas coğrafyasında, Doğu Anadolu’nun kuzeyinde ve Doğu Karadeniz’de, huş ağaçlarının ve ormangüllerinin etrafında görülüyor. ‘Dağhorozu’ denmesinin niçini çoğunlukla 2 bin metre üzerinde ağır orman örtüsünün bulunduğu yerlerde yaşaması. ‘Bu dağların uşağı’ ismini da bu coğrafyaya ve kültüre ayak uydurduğu; güç ve inatçı karaktere sahip olduğu için almış. Onu görmek tam bir macera, vaktiniz kısıtlı: Ya gündoğumunu takip eden bir saat ya da günbatımının bir saat öncesinde ortaya çıkıyor.
Aslında Posof’un tamamı bir macera. Birinci geldiğimde çabucak herkes Rus Yolu’nu kesinlikle görmemi söylüyordu. Rusların Posof’tan Şavşat’a yani Doğu Karadeniz’e geçmek için açtıkları yol, Arsiyan Dağı eteklerinden geçiyor. Dünyanın en güç coğrafyalarından biri. Vadiler, zirveler ve dağlar. Lakin açmışlar! Günümüzde bile Şavşat’a öbür giriş opsiyonu, Ardahan üzerinden yolu uzatıp geçmek. Rus Yolu’nun girişinde Arsiyan Dağı tüm heybetiyle duruyor, etrafta da o hoş yaylalar.
GİRİŞ DE SIKINTI ÇIKIŞ DA
Posof’ta yaylacılık kültürü her geçen gün azalsa bile hâlâ sürüyor. Yaylacılar yalnızca beşerler da değil üstelik. Nisan-mayıs aylarında dağ horozu, kurt ve ayı üzere canlılar erken ilkbaharın tadını çıkarıyor ve yavrularını büyütüyor buralarda. Haziranda karlar eriyip yollar geçişe imkan verince birebir yaylalar bu sefer de beşerler tarafınca şenlendiriliyor.
Tabiatla beşerler içinde güya bir mutabakat var Posof’ta… Posof’ta öbür ne var derseniz; balından bahsetmek gerek. Buralı biroldukca arkadaşım bu mevzuyu son derece ciddiye alıyor. Tadına baktığınızda ne dediğimi daha yeterli anlayacaksınız. Bir de içi de dışı da kırmızı, tescilli bir elması var ki görmeye ve tatmaya paha. Gürcistan’la aramızdaki Türkgözü Hudut Kapısı’na da konut sahipliği yapan Posof için hem kültürel birebir vakitte ekonomik açıdan iki ülke içindeki bağlantılar büyük kıymet taşıyor.
Doğabilimcilerin ve gezginlerin ezberlerini bozan, nadir canlı cinslerine de mesken sahipliği yapan Posof için mahallî halk “Buraya giriş zordur lakin çıkış da” diyor. Hakikaten de Posof’a bir defa gittiğinizde tekrar geri dönmek istemeyeceksiniz buna garanti veririm…
TABİATLA BARIŞIK BİR HALK
Dediğim de çıktı; tiki yalnızca bir başlangıçtı. Kafkasya’nın biyoçeşitlilik açısından 36 sıcak (tehlike altında) noktasından biri olan Posof, bölgedeki canlı cinslerinin yarısından fazlasına konut sahipliği yapıyor.
Ancak yalnızca biyolojik açıdan güçlü değil, bununla birlikte bu zenginliğin kültürle harmanlandığı bir yer Posof. Kuzey Avrupa’da yol kenarlarında beşerden kaçmayan geyikleri, karacaları bilirsiniz…
İşte Posof, ülkemizde bunu deneyimleyebileceğimiz nadir yerlerden biri. İlçe halkı asırlardır tabiatla o kadar hoş bir bağlantı kurmuş ki…
Burada çalıştığım yıllar boyunca hiç avcıyla karşılaşmadım. İlçenin çabucak haricinde asfaltta yürüyen bir kurt yahut ayı nazaranbiliyorsunuz; Arsiyan eteklerinde onlarca yabantavşanı 5-10 metre yanınızdan geçiyor sakin sakin… İlçenin bu özelliklerini birinci keşfeden ben değilim olağan olarak. Tüm ilçe ‘Yaban ömrü Geliştirme Sahası’ statüsünde ve müdafaa altında. Bu statüye sahip olmasını sağlayan tek başına kurtlar, ayılar da değil. Başrol oyuncumuz ‘dağhorozu’; öbür ismiyle ‘huş tavuğu’. Doğu Karadeniz’de ‘bu dağların uşağı’ da derler kendisine. Bilhassa seçkin bulunan canlı tiplerini görmek isteyenlerin gözdesi bu kuş.
Dünyada yalnızca Kafkas coğrafyasında, Doğu Anadolu’nun kuzeyinde ve Doğu Karadeniz’de, huş ağaçlarının ve ormangüllerinin etrafında görülüyor. ‘Dağhorozu’ denmesinin niçini çoğunlukla 2 bin metre üzerinde ağır orman örtüsünün bulunduğu yerlerde yaşaması. ‘Bu dağların uşağı’ ismini da bu coğrafyaya ve kültüre ayak uydurduğu; güç ve inatçı karaktere sahip olduğu için almış. Onu görmek tam bir macera, vaktiniz kısıtlı: Ya gündoğumunu takip eden bir saat ya da günbatımının bir saat öncesinde ortaya çıkıyor.
Aslında Posof’un tamamı bir macera. Birinci geldiğimde çabucak herkes Rus Yolu’nu kesinlikle görmemi söylüyordu. Rusların Posof’tan Şavşat’a yani Doğu Karadeniz’e geçmek için açtıkları yol, Arsiyan Dağı eteklerinden geçiyor. Dünyanın en güç coğrafyalarından biri. Vadiler, zirveler ve dağlar. Lakin açmışlar! Günümüzde bile Şavşat’a öbür giriş opsiyonu, Ardahan üzerinden yolu uzatıp geçmek. Rus Yolu’nun girişinde Arsiyan Dağı tüm heybetiyle duruyor, etrafta da o hoş yaylalar.
GİRİŞ DE SIKINTI ÇIKIŞ DA
Posof’ta yaylacılık kültürü her geçen gün azalsa bile hâlâ sürüyor. Yaylacılar yalnızca beşerler da değil üstelik. Nisan-mayıs aylarında dağ horozu, kurt ve ayı üzere canlılar erken ilkbaharın tadını çıkarıyor ve yavrularını büyütüyor buralarda. Haziranda karlar eriyip yollar geçişe imkan verince birebir yaylalar bu sefer de beşerler tarafınca şenlendiriliyor.
Tabiatla beşerler içinde güya bir mutabakat var Posof’ta… Posof’ta öbür ne var derseniz; balından bahsetmek gerek. Buralı biroldukca arkadaşım bu mevzuyu son derece ciddiye alıyor. Tadına baktığınızda ne dediğimi daha yeterli anlayacaksınız. Bir de içi de dışı da kırmızı, tescilli bir elması var ki görmeye ve tatmaya paha. Gürcistan’la aramızdaki Türkgözü Hudut Kapısı’na da konut sahipliği yapan Posof için hem kültürel birebir vakitte ekonomik açıdan iki ülke içindeki bağlantılar büyük kıymet taşıyor.
Doğabilimcilerin ve gezginlerin ezberlerini bozan, nadir canlı cinslerine de mesken sahipliği yapan Posof için mahallî halk “Buraya giriş zordur lakin çıkış da” diyor. Hakikaten de Posof’a bir defa gittiğinizde tekrar geri dönmek istemeyeceksiniz buna garanti veririm…