Harran binlerce yıllık geçmişiyle dünyanın sayılı tarihi yerleşimlerinden biri. Şanlıurfa’ya 45 kilometre uzaklıkta. Güneydoğu tıbbımızda Mardin’i gezip Şanlıurfa merkezdilk evvel Harran’a özel bir gün ayırıyoruz… Mardin’den Harran’a üç saatlik yol sonsuz bir düzlük üzere. Kestane renkli bozkırlar, uçsuz bucaksız ovalar, otlayan koyunlar, gezinen atların içinden geçip varıyoruz.
Harran ismi birinci MÖ 2250 senelerına ilişkin çiviyazılı tabletlerde geçmiş ve isminin Sümercede ‘seyahat’ ya da ‘kervan’ manasındaki ‘haran-u’dan geldiği biliniyor. İsminin seyahatle özdeşleşmesi bile başka bir heyecan katıyor Harran seyahatimize.
Kümbet konutlar
Harran’da birinci durağımız bölgenin simgesi haline gelen tarihi kümbet konutları. İtalya’nın Puglia bölgesinde Alberobello kasabasındaki Trulli meskenlerini gördükten daha sonra Harran meskenlerini görme merakım daha da artmıştı. Trulli meskenleri konik halindeki çatılarıyla Harran kümbet konutlarına hayli benziyor. Trulli meskenlerinin yapılma tekniği ve kullanım alanları farklı aslında. Otel, kafe, restoran olarak hizmet veriyor birden fazla mesken. Bir rivayete nazaran Şanlıurfa’ya giden İtalyan ressamlar Harran meskenlerinden etkilenip İtalya’da da misal mimaride konutlar yapılmasına öncülük etmiş. Şayet ortada bir tesir var ise İtalyanların bizden etkilendikleri kesin, zira Harran meskenlerinin tarihi Trulli meskenlerine nazaran hayli eskiye dayanıyor.
Kümbet meskenlerin içi
Kümbet konutlarına vardığımızda araçtan iner inmez köyün çocukları güler yüzleriyle etrafımızı sarıyor. Çocuklara ikram etmek için yanınızda şeker, çikolata, defter, kalem üzere şeyler olursa onları fazlaca memnun etmiş olursunuz. Kümbet meskenlerinin bir kısmı yenilenerek turizme açılmış. Hâlâ çalışmaları devam eden konutlar de var. Konutları, tarihi ve mimarisi üzere tüm bilgilere sahip köyün yerlilerinden misafirperver bir gencin rehberliği eşliğinde geziyoruz. Kümbet meskenler, 200 yıl evvel inşa edilmiş. Çatısı bindirme tekniği kullanılarak yapılmış. Kubbeleri 5 metreyi bulabiliyor ve 30-40 sıra tuğladan oluşuyor. Her bir kümbet bir odayı simgeliyor. Tuğlaların harcında pişmiş toprak, saman, gül yağıyla yumurta akı kullanıldığını öğrendik. Hem mimari yapısı birebir vakitte bu materyaller meskenlerin kışın sıcak, yazın da serin olmasını sağlıyor.
İçlerini gezdiğimiz meskenlerde odalar birbirine bağlı. Mutfak, oturma odası, yatak odası, gelin odası üzere kısımlar var. Odaların birinde de renk renk yöresel kıyafetler sergileniyor. Bir Harranlı üzere görünmek isterseniz bu kıyafetlerden kiralayarak fotoğraf çektirebilirsiniz. Konutları gezdikten daha sonra Harran Ovası’na karşı kahve içebileceğiniz bir çay-kahve konutu de var. Havasından mı suyundan mı bilmiyorum ancak bu görünüme karşı içtiğimiz kahve hayli lezzetli geliyor.
Duvarlarla kapılar kalmış
Kahve molasının akabinde bir daha sonraki ziyaret noktamız Harran Ören Yeri… Dünyanın birinci üniversitesinin kurulduğu topraklarda olmanın verdiği hissi içimizde taşıyarak geziyoruz. Kimi kaynaklarda dünyada kurulan birinci üniversite, kimilerindeyse Müslümanlara ilişkin birinci üniversite olduğu söyleniyor. Bilhassa astronomi alanında çeşitli buluşlara mesken sahipliği yapmış. Artık üniversiteden geriye yalnızca kimi duvarlar ve kapılar kalmış. Bu kadar az kalıntıyla bile hayal gücümüzü kullanarak bu coğrafyada o periyot neler yaşandığını düşünerek geçmişe bir seyahat yapıyoruz. Harran’da bakılırsaceğiniz bir öteki nokta cami ve medrese olarak kullanılmış, kapısı ve bir kulesi ayakta kalmış Ulu Cami ve yanındaki Harran Kalesi. Kale kent suruna bitişik inşa edilmiş. Emevi Halifesi II. Mervan’ın büyük bir servet harcayarak yaptırdığı sarayın, kalenin temelini oluşturduğu biliniyor. 12’nci yüzyılda hayatış kıymetli bir İslam âlimi olan Pir Yahya Hayat El-Harrani’nin türbesi görülmesi gereken bir öbür tarihi nokta.
Cami ve medrese olarak kullanılmış, kapısıyla bir kulesi ayakta kalmış Ulu Cami ile yanındaki kaleyi de görün.
Soğmatar Antik Kenti
Şuayb Peygamber’in konutu
Harran etrafında hayli sayıda görülecek yer var. Bunlardan biri eski bir taşocağı olan Bazda Mağaraları. Harran’a 27 kilometre aradaki Han El-Ba’rur Kervansarayı’nı da listenize ekleyin. Harran-Bağdat yolu üstündeki kervansaray, hamam, mescit, yazlık odalar ve ahırlardan oluşuyor. Buradan daha sonra yolunuzu tarihi Geç Roma periyoduna uzanan bir antik kent olan Şuayb’a düşürün. Mimarisindeki benzerliklerden dolayı Güneydoğu’nun Efes’i olarak da anılıyor. Bir rivayete göre Şuayb Peygamber buradaki bir mağarayı mesken ve ibadethane olarak kullanmış. Şuayb kentinden 15 kilometre devam ederek Soğmatar Antik Kenti’ne ulaşılıyor. Burası Abgar Krallığı devrinde yapılmış bir tapınak. Harran, meraklı gezginler için açıldıkça hoşlaşan hazine sandığı üzere, bize süper bir gün yaşatıyor…
Harran ismi birinci MÖ 2250 senelerına ilişkin çiviyazılı tabletlerde geçmiş ve isminin Sümercede ‘seyahat’ ya da ‘kervan’ manasındaki ‘haran-u’dan geldiği biliniyor. İsminin seyahatle özdeşleşmesi bile başka bir heyecan katıyor Harran seyahatimize.
Kümbet konutlar
Harran’da birinci durağımız bölgenin simgesi haline gelen tarihi kümbet konutları. İtalya’nın Puglia bölgesinde Alberobello kasabasındaki Trulli meskenlerini gördükten daha sonra Harran meskenlerini görme merakım daha da artmıştı. Trulli meskenleri konik halindeki çatılarıyla Harran kümbet konutlarına hayli benziyor. Trulli meskenlerinin yapılma tekniği ve kullanım alanları farklı aslında. Otel, kafe, restoran olarak hizmet veriyor birden fazla mesken. Bir rivayete nazaran Şanlıurfa’ya giden İtalyan ressamlar Harran meskenlerinden etkilenip İtalya’da da misal mimaride konutlar yapılmasına öncülük etmiş. Şayet ortada bir tesir var ise İtalyanların bizden etkilendikleri kesin, zira Harran meskenlerinin tarihi Trulli meskenlerine nazaran hayli eskiye dayanıyor.
Kümbet meskenlerin içi
Kümbet konutlarına vardığımızda araçtan iner inmez köyün çocukları güler yüzleriyle etrafımızı sarıyor. Çocuklara ikram etmek için yanınızda şeker, çikolata, defter, kalem üzere şeyler olursa onları fazlaca memnun etmiş olursunuz. Kümbet meskenlerinin bir kısmı yenilenerek turizme açılmış. Hâlâ çalışmaları devam eden konutlar de var. Konutları, tarihi ve mimarisi üzere tüm bilgilere sahip köyün yerlilerinden misafirperver bir gencin rehberliği eşliğinde geziyoruz. Kümbet meskenler, 200 yıl evvel inşa edilmiş. Çatısı bindirme tekniği kullanılarak yapılmış. Kubbeleri 5 metreyi bulabiliyor ve 30-40 sıra tuğladan oluşuyor. Her bir kümbet bir odayı simgeliyor. Tuğlaların harcında pişmiş toprak, saman, gül yağıyla yumurta akı kullanıldığını öğrendik. Hem mimari yapısı birebir vakitte bu materyaller meskenlerin kışın sıcak, yazın da serin olmasını sağlıyor.
İçlerini gezdiğimiz meskenlerde odalar birbirine bağlı. Mutfak, oturma odası, yatak odası, gelin odası üzere kısımlar var. Odaların birinde de renk renk yöresel kıyafetler sergileniyor. Bir Harranlı üzere görünmek isterseniz bu kıyafetlerden kiralayarak fotoğraf çektirebilirsiniz. Konutları gezdikten daha sonra Harran Ovası’na karşı kahve içebileceğiniz bir çay-kahve konutu de var. Havasından mı suyundan mı bilmiyorum ancak bu görünüme karşı içtiğimiz kahve hayli lezzetli geliyor.
Duvarlarla kapılar kalmış
Kahve molasının akabinde bir daha sonraki ziyaret noktamız Harran Ören Yeri… Dünyanın birinci üniversitesinin kurulduğu topraklarda olmanın verdiği hissi içimizde taşıyarak geziyoruz. Kimi kaynaklarda dünyada kurulan birinci üniversite, kimilerindeyse Müslümanlara ilişkin birinci üniversite olduğu söyleniyor. Bilhassa astronomi alanında çeşitli buluşlara mesken sahipliği yapmış. Artık üniversiteden geriye yalnızca kimi duvarlar ve kapılar kalmış. Bu kadar az kalıntıyla bile hayal gücümüzü kullanarak bu coğrafyada o periyot neler yaşandığını düşünerek geçmişe bir seyahat yapıyoruz. Harran’da bakılırsaceğiniz bir öteki nokta cami ve medrese olarak kullanılmış, kapısı ve bir kulesi ayakta kalmış Ulu Cami ve yanındaki Harran Kalesi. Kale kent suruna bitişik inşa edilmiş. Emevi Halifesi II. Mervan’ın büyük bir servet harcayarak yaptırdığı sarayın, kalenin temelini oluşturduğu biliniyor. 12’nci yüzyılda hayatış kıymetli bir İslam âlimi olan Pir Yahya Hayat El-Harrani’nin türbesi görülmesi gereken bir öbür tarihi nokta.
Cami ve medrese olarak kullanılmış, kapısıyla bir kulesi ayakta kalmış Ulu Cami ile yanındaki kaleyi de görün.
Soğmatar Antik Kenti
Şuayb Peygamber’in konutu
Harran etrafında hayli sayıda görülecek yer var. Bunlardan biri eski bir taşocağı olan Bazda Mağaraları. Harran’a 27 kilometre aradaki Han El-Ba’rur Kervansarayı’nı da listenize ekleyin. Harran-Bağdat yolu üstündeki kervansaray, hamam, mescit, yazlık odalar ve ahırlardan oluşuyor. Buradan daha sonra yolunuzu tarihi Geç Roma periyoduna uzanan bir antik kent olan Şuayb’a düşürün. Mimarisindeki benzerliklerden dolayı Güneydoğu’nun Efes’i olarak da anılıyor. Bir rivayete göre Şuayb Peygamber buradaki bir mağarayı mesken ve ibadethane olarak kullanmış. Şuayb kentinden 15 kilometre devam ederek Soğmatar Antik Kenti’ne ulaşılıyor. Burası Abgar Krallığı devrinde yapılmış bir tapınak. Harran, meraklı gezginler için açıldıkça hoşlaşan hazine sandığı üzere, bize süper bir gün yaşatıyor…