Nicea
New member
MEHMET BAYER – 23.04.2022- HİBYA – Türk askerleri, Çanakkale Kara Savaşları’nın güney cephesi olarak isimlendirilen Ertuğrul Koyu ve Seddülbahir bölgesinde de İngiliz ve Fransızların yaptığı çıkarmalara karşı kahramanca direndi.
İtilaf Devletleri’nin kuvvetleri, 18 Mart’taki deniz savaşları mağlubiyetinin akabinde, 25 Nisan’da Gelibolu Yarımadası’na karadan asker çıkardı. Anzak Koyu bölgesinin yanı sıra, Ertuğrul Koyu ve Seddülbahir bölgesine çıkan İngiliz ve Fransız kuvvetleri, karşılarında vatan sevdalısı Türk askerinin inançlı direnişini buldu.
Kahraman Mehmetçiğin sıkıntı kaideler altındaki çabasını, Seddülbahir bölgesinde nazaranv yapan Binbaşı Mahmut Beyefendi şahsen kaleme aldı.
HİBYA muhabirinin Anadolu Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burhan Sayılır’ın ”Mahmut Sabri Beyefendi ve Seddülbahir savunmasının birinci 3 günü” isimli makalesinden derlediği bilgilere bakılırsa Mahmut Sabri Beyefendi, Şam’da 1874’te Yahya Efendi’nin oğlu olarak dünyaya geldi. 14 Mayıs 1892’de girdiği harp okulundan 14 Mart 1895’te teğmen (mülazım-ı sani) olarak mezun oldu ve 5. Ordu açığına tayin edildi. Temmuz 1914’te birliğiyle Gelibolu Yarımadası’ndaki Seddülbahir kıyılarının gözetlenmesi ve savunulması nazaranviyle bu bölgeye sevk edildi.
25 Nisan 1915’te İtilaf Devletleri, Gelibolu Yarımadası’na asker çıkarmaya başladı. Binbaşı Mahmut Bey’in sorumluluk bölgesindeki 3 noktaya yapılan çıkarma harekatına şiddetli biçimde karşı konuldu. Bilhassa Ertuğrul Koyu’ndaki Türk direnişi yardımıyla İtilaf Devletleri’nin yarımada içlerinde ilerleyişi yaklaşık 32 saat geciktirildi.
Düşmanın birinci bombardımanı ve Türk askerinin metaneti
Mahmut Sabri Bey’in hatıratı 25 Nisan 1915 günü yaşananlarla başladı.
25 Nisan 1915’te sabah 04.30 sıralarında dehşetli patlamalar üzerine ‘ihtiyat bölükleri silah başına diyerek’ düdük çalındı ve bölükler silahlarını alarak toplanma yerine koştu. Düşmanın bombardımanından bir fikir edinmek üzere kıyısı görmek için Harapkale Doruğu’na gidildi. Düşmanın gemi toplarının büyük kısmı, kıyıda bulunan avcı hendeklerini dövmekte olduğundan, yükselen siyah mavimsi ve yeşilimsi dumanla kıyı kaplıydı.
Bu dumanlardan dolayı bir şey görülemiyordu. Mıntıka, donanmanın açtığı ateşle nispet kabul etmez derecede dar bir alandı. Birfazlaca mermi yan yana düşüyor, biroldukça şarapnel birbiri arkası sıra patlıyordu. Ateş, güneyden ve batıdan makasvari geliyordu. daha sonra kuzeybatıdan da gelmeye başladı. O sırada 3,76 cm’lik 2 top tahrip edildiği üzere, biroldukça avcı ve irtibat hendeği dümdüz oldu. ömrü korumak için kazılan avcı hendeklerinin bir kısmı mezar görevini gördü.
beraberinde yürümeye kadir olan yaralılar sargı mahallerine gelmeye başladı. Askerlerin seferberlik süresince gördükleri talim ve terbiyenin okudukları derslerin etkisinden olmalı ki sargı mahalline gelenler, ”Ah görev görmeden yaralandım, cephanemi manga arkadaşlarıma verdim. İşte silahım. Kime teslim edeceğim” diyerek sargı sırasını bekliyordu. Düşmanın kimi bazı attığı mermilerin infilakıyla dağılan misket hiç görülmemiş ve askeri kitaplarda çabucak hemen yazılmamıştı. Misketin tanesi yuvarlak olarak yumurta büyüklüğündeydi.
Denizin mavi rengi değişti
Düşmanın, Tekke Koyu’na kayıklarla askerlerini sevk ettiği üzere Ertuğrul Koyu’na da büyük bir nakliye gemisi sokarak yüzdürdüğü iki büyük dubayı kıyıya dayayarak asker çıkarmaya başladığı ve Seddülbahir iskele civarına öbür nakliye gemileri ve kayıklarla asker taşıdığı görüldü. Bu sırada bizim kahraman askerlerimiz şiddetli ateşe, başlamış bulunuyordu. Kıyı deniz suyu yıllarden beri rengini koruma etmişken avcı hendeklerinden tüfeğini uzatan millet fedailerinin kurşunlarıyla düşman cesetlerinden boşalan kan suyun rengini süreksiz bir vakit için değiştirdi.
Tüfeklerin alevi göründüğü yerlere gerek top mermileri gerek makineli tüfek mermileri daima düşüyordu ve bu ateşe karşın avcı siperlerinin hepsinden şiddetli ateş geliyordu. Can kurtarmak gayesiyle düşmanın kayıklarından suya atıldığı ve kendisini kurtarmak devasını bulmak için beyhude çabaladıkları görülüyordu. Her ne kadar düşmanın kayıkları gemilerdeki kumandanlar tarafınca verilen flama işaretleriyle kayıkların açılıp, burunların ardına geçmeye uğraş ediliyorsa da yine kurtulmaları mümkün olmuyordu.
Ertuğrul Koyu kıyısı bir an ortasında balık istifi üzere düşman cesetleriyle doldu. Seddülbahir iskelesinde 5 kayık asker büsbütün batırıldı. Tekke Koyu, ateşin şiddetinden görünmüyordu. Düşman çıkarmayı durdurmak zorunda kaldı. Saat 06.00’yı geçmişti. Düşman donanması, avcı hendeklerine tekrar ateş açmış ve ortalığı dumanla boğmuştu. tekrar kayıklarını doldurarak kıyıya askerlerini sevk ettiyse de bu teşebbüs de başarısızlığa uğradı. Düşman askeri o derece korktu ve yıldı ki Ertuğrul Koyu’na giren büyük nakliye gemisinden inmekten çekindikleri fark ediliyordu. Kumandanlarla subaylar kılıçlarını çekmiş bir biçimde askerleri merdivenlere sevk ediyorlardı. Görünen bu kumandan ve subaylar da Türk kurşunundan kurtulamadı.
Askerin 1 fişeği boşa gitmiyordu
Askerimizin bir tek fişeği boşuna gitmiyordu. Hatta fazlaca sefer oldu ki bir fişekle bir kaç düşman vuruldu. Düşman çıkarmanın neye mal olduğunu ve Türk ordusundaki cüret ve kahramanlığın ne derece yüksek olduğunu anladı. Ne deva ki düşman top ateşinin verdiği kayıp, savunma kuvvetimizi azaltıyordu. Bilhassa taburun sağ yan kısmı fazlaca zayıflamıştı. Tabur cephesindeki hayli üstün düşmanla meşgulken 2 kilometre kadar kuzeyinde karaya çıkmaya muvaffak olan bir düşman kolunun, taburun sağ kanadını kuşatmaya başladığı haberi geldi. Bu istikamete gönderilen keşif kolundan bir haber alınamadı. Saat 06.30’u geçmişti. Tekke Koyu mıntıkasından bir er gelerek düşmanın sağ gerimizden oldukcaça geldiğini ve buradaki bölüğümüz siperlerinden geriye çıkarak düşmana karşı yeni bir mevzi tutmuşsa da sağ cenah grubunun yarısının siperlerde kaldığı bilgisini getirdi. bu biçimde 9. bölük de o tarafa atak etti.
Bölük, mevcut 2 kadrosuyla zincirden kurtulmuş susuz aslanlar üzere düşmanın dehşetli şarapneli altında koşarak yayıldı ve Tekke Burnu’ndan 800 metre gerideyken 2 bölükten çok düşmanı karşıladı. Açtığı isabetli ateş üzerine düşmanı geri çekilmeye mecbur etti. Bölük ileri sıçradıysa da gerideki sırtlara yerleştirilen düşmanın makineli tüfek ateşinden yeniden mevzi almaya mecbur oldu. Bölük kumandanı bir kısım askeri ile yaralı olarak savaş sınırından geri çekildi. O sırada Aytepe muhafız ekibi subayından gelen haberde düşman kuvvetinin bir tabur kestirim edildiği ve Tekke Burnu kuzeyinde yeni kuvvetlerin karaya çıkmakta olduğu ve sağ kanattaki mangaların kısmen siperleri terke mecbur oldukları bildiriliyordu.
Saat 07.00’yi geçiyordu. Seddülbahir kıyıları ve gerisi cehennemi bir hal almıştı. Düşmanın Ertuğrul Koyu’na sevk ettiği kuvvetleri, 11. bölüğün oraya gelmesiyle bir sefer daha mahvoldu. Lakin Tekke Koyu düşman çıkarmasına kaynak oldu. Her ne kadar siperleri terke mecbur olan askerler geri sırtları ve Aytepe’yi tuttu ise de buradan kıyı görünmüyordu. Bu niçinle düşman çarçabuk karaya çıkıyor ve iki tarafa yayılıyordu. Tekke Koyu civarına çıkarılan düşman kuvvetleri koşarak geliyorlardı. Beş kadro kuvvetimize karşılık düşmanın bir taburdan fazla kuvveti taarruz ediyor ve makineli tüfekleri işliyordu. Bunun üzerine istihkam bölüğünün bir kadrosu ihtiyatta alıkonularak öbür iki grupla batı savaş çizgisinin sağ kanadı uzatıldı. Bu suretle düşman durduruldu.
Asker ve subayların çaba ve kahramanlığına tam bir itimadı vardı. Pek az ölçüde olsa bile düşmanın üstün kuvvetinden yılmayacakları muhakkaktı. Hakikaten de o denli oldu. Seddülbahir’deki bir ekibin yarısı iskele başında, yarısı köy haricinde Değirmenler civarında yerleşmişken ve bu grubun yarısına yakını şehit ve yaralı verdiği biçimde iskele ve civarından o gün çıkarma akşama kadar engellenmiş ve düşmanın yüzlerce subay ve askeri mahvedilmişti. Bir esir Avustralyalı er ile 2 İngiliz tüfeği geriye gönderilmişti. Bu hal ve vaziyet iki, üç saat devam etti.
Mevcut telefonlardan da kesinlikle istifade edilemedi. Telefon sınırları direklere asılı, hava sınırı olduğundan birinci bombardımanda bir kaçı yerinden koptu ve tekrar tamir edilemedi. Taburda ihtiyat cephanesinden öbür fazla olarak 50 sandık cephane vardı. Başarımızın esas sebeplerinden biri de budur. Yoksa diğer türlü olacaktı. Alaydan istenen cephane muharebenin başından yirmi bir buçuk saat daha sonra geldi. Eldeki bu ihtiyat cephane yardımıyla yirmi bir buçuk saat ateş eksilmemiş ve kesilmemiştir. Ateş yönetimi de harikaydı. Bu da askerin vaktinde silahaltına alınmasını ve bu vesile ile dirayetli subaylar elinde talim ve terbiyesi yardımıyla olmuştur.
Ezine’li Yahya Çavuş
Saat 15.00’e kadar Tekke Koyu’ndan öteki çıkarmaya muvaffak olamayan düşman, Ertuğrul Koyu’ndan çıkarmaya yine teşebbüs etti. Ertuğrul Koyu’nun batı tarafına yerleşen ve koyu yandan bakılırsan 5 manga askerimizle başındaki 10. bölük ikmal efradından Ezine’li Yahya Çavuş’un cüret ve kahramanlığı yardımıyla anılan koy kıyısı uzunluktan boya düşman cesetleriyle dolmuştu.
Yahya Çavuş, kahraman olduğu kadar sebat ve metaneti maiyetinde icrayı nüfuzu yardımıyla mangaları askerleriyle birlikte sayısız ve dehşetli bombardımana karşı akşama kadar sebat ile düşmanın yüzlerce askerini öldürdü. İkindiden daha sonra Ertuğrul Koyu’nu yandan döven bu 4 mangalık siperin mahvılüzumlu olduğuna düşman tarafınca tam kanaat oraya çıkmış olmalı ki düşmanın bir kısım donanması oraya ateş açtı ve ismi geçen siperleri dümdüz etti. Kahraman Yahya Çavuş sağ neferleriyle birlikte o siperlerden öbür tarafa atladı ve düşmanın çıkarmasına pürüz olmak için ateşine devam etti.
Ne deva ki Tekke Koyu’ndan çıkan düşman kuvveti Aytepe’yi aldıktan daha sonra Ertuğrul Tabyası’nı geriden sardığı haberi Yahya Çavuş’a geldi. Kahraman çavuş kumandası altında bulunan ekibin geriye kalanlarıyla bu yeni düşmana gerçek ilerledi ve süngüleri taktırdı. Ama kendisine haber varmazdan evvelce oradaki manga askerinden dördü şehit, ikisi yaralı olması üzerine düşman makineli tüfeği kurmuştu. Yahya Çavuş’u makineli tüfek ateşiyle karşıladı, ortalık kararmıştı. Bir tabur kadar iş goren Yahya Çavuş mahcup bir vaziyetle Harapkalesi’nde bölük kumandanına katılmaya mecbur oldu. Ertuğrul Koyu’nu 12 saat müdafaa ettikten, her türlü ateşe dayandıktan ve siperleri dümdüz olarak ardı alındıktan daha sonra mevkiinden ayrıldı.
Yahya Çavuş emsallerine üstün bir surette taltife layıktır. Bölük subaylarının şahadeti, tabur kumandanının çabucak sonrasında faydalanmasıyla hastaneye gitmesi Yahya Çavuş’un kahramanlığının duyulmasına meydan vermedi. Ertuğrul Tabyası harabesi akşamdan daha sonra düşmanın eline geçti. Bugün düşmanın çıkarması 5 taburu geçmişti. Ama 2 taburdan fazlası mahvolmuştu. Takriben 450 kişi eksildi. İki yüzbaşı ile iki teğmen de hastaneye sevk edilmişti. hem de düşman kütleleri fazlalaştı. Harp sınırı epey büyüdü. Geceleyin bir süngü atağı tasarlandı. Düşman da bunu biliyormuş üzere daima aydınlatma tabancaları atıyordu. Batı cephesine gidildi. 9. bölük subay ve askerlerine, milletin mukadderatının bu gece bize bağlı olduğunu, düşmanın ilerlemesine mani olup, ordumuza vakit kazandırırsak görevimizi tamamlamış olacağımızı ve burada bulunduğumuz süre zarfında geçen her saat ordumuz için bir zafere, düşmanımız için bir kahra sebep olacağı anlatıldı ve sebatımız lazım olduğu söylendi.
Askerler hem kurşun atıyor, tıpkı vakitte süngü atağı için buyruk bekliyordu. Düşmanın kuvvetiyle kendi kuvvetlerini mukayese etmeyi hatırlarına bile getirmiyorlardı. Batı cephesindeki 6 grup kuvvetindeki subay ve askerimize karşı düşmanın 3 makineli tüfek ile kesinlikle 2 taburdan fazla kuvveti vardı. Güney cephesindeki 5 kadrodan ibaret 2 bölük askerimize karşı da nakliye vapurlarında makineli tüfeklerle kıyıya yapışan 300 yüzden çok düşman askeri bulunuyordu. Karanlık düşmanın çıkarmasına müsaade etti. Tekke Koyu’ndan çıktığı üzere Ertuğrul Koyu’ndan da çıkıyordu. Askerlerimiz de atışta kusur etmiyordu. Vurulan kalıyor, vurulamayan arazinin girintili kısımlarında saklanıyordu. Yatsı vaktiydi ki düşman ilerlemek istedi ise de yediği şiddetli ateş üzerine tekrar sipere sığınmaya mecbur oldu. Yaralıların gerisi alınmıyordu her taraftan yaralıların gelişi büyük etki yapıyordu.
Kuvvetimiz azalıyordu. Subaylardan direncin mümkün olmadığı haberleri geliyordu, askerlerimiz bir daha faaliyet gösteriyordu ve düşmanı tespit ediyordu. Düşman sıçramalarla ilerliyordu, hamle ediyordu. Sıçrayanların da büyük kısmı öldürülüyordu. Düşmanın telefatı fazla oluyordu ancak gece çıkartmanın ne olduğu artık varsayım edilemiyordu. Düşman şarapnelinden, biroldukca makineli tüfek ateşin den ve piyade ateşinden mıntıkada dövülmeyen bir karış toprak kalmadı. Saat 12’ye kadar bütün cephane kutuları harp çizgisine gönderilmiş bulundu. Ateş gitgide şiddetleniyordu. Cephane getirmek mümkün değildi. Kirte ile Seddülbahir içinde asker, hayvan yürümesi imkan dışındaydi. Zira düşman ismi geçen araziyi yardım gelmiş diyerek tarıyordu. Akşama kadar sebattan öbür deva olmadığını ve cephanenin israf edilmemesine son derece çaba edilmesi tamim edildi. Maalesef kuvvetimiz azaldıkça düşman kuvveti çoğalıyordu.
Ertuğrul Koyu’na karşı yerleştirilen Suphi Efendi bölüğünün fazla şehit ve yaralısı olduğu için şahsen müracaat etti. Bulunan 2 mangayla destek edileceği ve siperleri emirsiz terk etmemesi buyruğunu alarak siperlere gitti. Cephanenin kıtlığıyla birlikte sağ kanadın kuşatılmakta olduğu görüldü. Eskihisarlık’tan ilerleyen düşman kuvveti de ilerlerse soldan dahi kuşatacağı açıktı. Saat 2.30’du, geri çekilmeye karar verildi. Zira 6 misli üstün düşman kümesine süngü atağı sonuçsuz olacaktı. Morto Limanı’ndan ilerleyen düşmana karşı durulacak haberiyle 11. ve 12. bölüklerin kalanı istenildi ve bütün bölüklere bu biçimdece tamim edildi. Geriye gelen ismi geçen iki bölüğün kalan askerleri takriben 200’e erişmişti. Bunlar bir üsteğmen ve bir zabit vekili ile ikinci hatta 11. bölük kumandanı da Harapkale mıntıkasına 10. bölük tayin edildi. Zira 10. bölükte subay kalmamıştı.
Artık bizi bırakıp gidiyorsunuz
Düşmanla aralık 500 ve 600 metre içindeydı. O sırada düşmana şiddetli bir ateş açılarak ateşten daha sonra Kanlıdere ortasından Kirte istikametinde ve ikinci mevziiye çekilme buyruğu verildi. Sargı mahallinde yaralıların yanına gidildi. Gücü olanların arkadaşlarla birlikte gitmeleri ve gücü olmayanların burada kalacakları, yaralılara düşmanın eziyet etmeyeceği yapılan muahede gereğinden olduğu ve kendileri için ekmek çuvallarıyla 2 teneke su bulunduğu söylenildi.
Yaralılar ‘dünden beri otomobil geleceğini vaat ediyordunuz, artık bizi bırakıp gidiyorsunuz yanıtını verdiler.’ Nakledilemeyip kalanların adedi 70 kadardı. Bu karşılıklarından müteessir olmamak kabil olmadı. Ağlayarak gönülleri alındı. Sargı mahallerine toplanan silahlar bir merkebe yüklenerek gönderildi. Saat 3’tü, tüfek sesleri azaldı, kuvvetimiz dereye yanlışsız çekilmiş ve dereye inmişti. Düşmanın piyadesi takip etmedi. Yalnız ateşiyle takip etti. Ve donanma ateşi dehşetliydi. Bütün geri arazi taramaya başladı. O sıradaki ikinci sınırımızdan sağ cenah siperlerinin düşman tarafında gerçekten işgal edilmiş olduğu görüldü. Dere ona nazaran meyyit açıda bulunduğundan bir etki yapmadı. Dere ortasından giderek ikinci müdafaa çizgisinin geçildiğinden kimse farkında değildi. Derede suyun derinliği birtakım mahallerde kalçalara birtakım yerlerde dizlere kadardı. Sudan çıkınca düşmanın şiddetli ateşine maruz kalınıyordu. İkinci müdafaa çizgisine gidilecek diye derenin sağına çıktım ve sırtlardan biraz ilerledimse de himaye için öncedence gönderilen kıtalara tesadüf edemedim.
Siperde tek asker kalmadı
Saat 4 oldu. Ağır yaralı ve şehitten öbür Seddülbahir kıyı siperlerinde tek bir askerimiz kalmamıştı. O vakit düşman piyadesinin ilerlediği öncedence gönderilen iki bölük araştırıldıysa da kimse bulunamadı. hal bu türlü olunca işgal edilen siperlerde sağı düşman tarafınca tutulmuş ve sol gerimizde de düşman bulunduğuna bakılırsa vaziyetimiz kötüleşmişti. Saat 5’e kadar sağ ve sol cenahımız gözetlenerek kaimdi. Ve mevcut cephane teftiş edildi. 20’den 50’ye kadar fişekleri olan ve hiç fişeği olmayan askerler görüldü.
Kendi başına kalan bu kuvvetle orada gece bulunmaktansa geriye çekilmek daha uygun görülerek 5.30’da dereden Kirte’ye yanlışsız hareket edildi. Kirte’ye 1,5 kilometre kalarak öncedence gönderilen 2 bölüğün dere kenarında oturmakta oldukları görüldü. Alay karargahına gidilince askerlerin de alay karargahına gelmesi buyruğu verildi. Asker de geldi. Taburun mevcudu yoklandı. Zayiattı 3 yüzbaşı, birisi şehit ikisi ağır yaralı, teğmen birisi şehit ikisi yaralı, 570 silahendazdı. Gece cephane ikmal edildi ve ihtiyat olarak alay karargahında hazır bulundu.
özetlemek gerekirse tabur, ordunun en naçiz bir taburu olduğu ve görevinden öbür bir şey yapmadığı ve düşmanın sayı ve silah üstünlüğüne karşın gayesini gerçekleştirebilmesi lakin Allah’ın sayesinde olduğunu itirafla birlikte, 25-26 Nisan tarihlerinde Seddülbahir kıyısında direnç ve metanetini ve subayların birçoklarıyla askerlerin yarıdan fazlası harp sınırından hariç kalıncaya kadar son derece gözü kara fedakarlık göstermiştir.
Hibya Haber Ajansı
İtilaf Devletleri’nin kuvvetleri, 18 Mart’taki deniz savaşları mağlubiyetinin akabinde, 25 Nisan’da Gelibolu Yarımadası’na karadan asker çıkardı. Anzak Koyu bölgesinin yanı sıra, Ertuğrul Koyu ve Seddülbahir bölgesine çıkan İngiliz ve Fransız kuvvetleri, karşılarında vatan sevdalısı Türk askerinin inançlı direnişini buldu.
Kahraman Mehmetçiğin sıkıntı kaideler altındaki çabasını, Seddülbahir bölgesinde nazaranv yapan Binbaşı Mahmut Beyefendi şahsen kaleme aldı.
HİBYA muhabirinin Anadolu Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burhan Sayılır’ın ”Mahmut Sabri Beyefendi ve Seddülbahir savunmasının birinci 3 günü” isimli makalesinden derlediği bilgilere bakılırsa Mahmut Sabri Beyefendi, Şam’da 1874’te Yahya Efendi’nin oğlu olarak dünyaya geldi. 14 Mayıs 1892’de girdiği harp okulundan 14 Mart 1895’te teğmen (mülazım-ı sani) olarak mezun oldu ve 5. Ordu açığına tayin edildi. Temmuz 1914’te birliğiyle Gelibolu Yarımadası’ndaki Seddülbahir kıyılarının gözetlenmesi ve savunulması nazaranviyle bu bölgeye sevk edildi.
25 Nisan 1915’te İtilaf Devletleri, Gelibolu Yarımadası’na asker çıkarmaya başladı. Binbaşı Mahmut Bey’in sorumluluk bölgesindeki 3 noktaya yapılan çıkarma harekatına şiddetli biçimde karşı konuldu. Bilhassa Ertuğrul Koyu’ndaki Türk direnişi yardımıyla İtilaf Devletleri’nin yarımada içlerinde ilerleyişi yaklaşık 32 saat geciktirildi.
Düşmanın birinci bombardımanı ve Türk askerinin metaneti
Mahmut Sabri Bey’in hatıratı 25 Nisan 1915 günü yaşananlarla başladı.
25 Nisan 1915’te sabah 04.30 sıralarında dehşetli patlamalar üzerine ‘ihtiyat bölükleri silah başına diyerek’ düdük çalındı ve bölükler silahlarını alarak toplanma yerine koştu. Düşmanın bombardımanından bir fikir edinmek üzere kıyısı görmek için Harapkale Doruğu’na gidildi. Düşmanın gemi toplarının büyük kısmı, kıyıda bulunan avcı hendeklerini dövmekte olduğundan, yükselen siyah mavimsi ve yeşilimsi dumanla kıyı kaplıydı.
Bu dumanlardan dolayı bir şey görülemiyordu. Mıntıka, donanmanın açtığı ateşle nispet kabul etmez derecede dar bir alandı. Birfazlaca mermi yan yana düşüyor, biroldukça şarapnel birbiri arkası sıra patlıyordu. Ateş, güneyden ve batıdan makasvari geliyordu. daha sonra kuzeybatıdan da gelmeye başladı. O sırada 3,76 cm’lik 2 top tahrip edildiği üzere, biroldukça avcı ve irtibat hendeği dümdüz oldu. ömrü korumak için kazılan avcı hendeklerinin bir kısmı mezar görevini gördü.
beraberinde yürümeye kadir olan yaralılar sargı mahallerine gelmeye başladı. Askerlerin seferberlik süresince gördükleri talim ve terbiyenin okudukları derslerin etkisinden olmalı ki sargı mahalline gelenler, ”Ah görev görmeden yaralandım, cephanemi manga arkadaşlarıma verdim. İşte silahım. Kime teslim edeceğim” diyerek sargı sırasını bekliyordu. Düşmanın kimi bazı attığı mermilerin infilakıyla dağılan misket hiç görülmemiş ve askeri kitaplarda çabucak hemen yazılmamıştı. Misketin tanesi yuvarlak olarak yumurta büyüklüğündeydi.
Denizin mavi rengi değişti
Düşmanın, Tekke Koyu’na kayıklarla askerlerini sevk ettiği üzere Ertuğrul Koyu’na da büyük bir nakliye gemisi sokarak yüzdürdüğü iki büyük dubayı kıyıya dayayarak asker çıkarmaya başladığı ve Seddülbahir iskele civarına öbür nakliye gemileri ve kayıklarla asker taşıdığı görüldü. Bu sırada bizim kahraman askerlerimiz şiddetli ateşe, başlamış bulunuyordu. Kıyı deniz suyu yıllarden beri rengini koruma etmişken avcı hendeklerinden tüfeğini uzatan millet fedailerinin kurşunlarıyla düşman cesetlerinden boşalan kan suyun rengini süreksiz bir vakit için değiştirdi.
Tüfeklerin alevi göründüğü yerlere gerek top mermileri gerek makineli tüfek mermileri daima düşüyordu ve bu ateşe karşın avcı siperlerinin hepsinden şiddetli ateş geliyordu. Can kurtarmak gayesiyle düşmanın kayıklarından suya atıldığı ve kendisini kurtarmak devasını bulmak için beyhude çabaladıkları görülüyordu. Her ne kadar düşmanın kayıkları gemilerdeki kumandanlar tarafınca verilen flama işaretleriyle kayıkların açılıp, burunların ardına geçmeye uğraş ediliyorsa da yine kurtulmaları mümkün olmuyordu.
Ertuğrul Koyu kıyısı bir an ortasında balık istifi üzere düşman cesetleriyle doldu. Seddülbahir iskelesinde 5 kayık asker büsbütün batırıldı. Tekke Koyu, ateşin şiddetinden görünmüyordu. Düşman çıkarmayı durdurmak zorunda kaldı. Saat 06.00’yı geçmişti. Düşman donanması, avcı hendeklerine tekrar ateş açmış ve ortalığı dumanla boğmuştu. tekrar kayıklarını doldurarak kıyıya askerlerini sevk ettiyse de bu teşebbüs de başarısızlığa uğradı. Düşman askeri o derece korktu ve yıldı ki Ertuğrul Koyu’na giren büyük nakliye gemisinden inmekten çekindikleri fark ediliyordu. Kumandanlarla subaylar kılıçlarını çekmiş bir biçimde askerleri merdivenlere sevk ediyorlardı. Görünen bu kumandan ve subaylar da Türk kurşunundan kurtulamadı.
Askerin 1 fişeği boşa gitmiyordu
Askerimizin bir tek fişeği boşuna gitmiyordu. Hatta fazlaca sefer oldu ki bir fişekle bir kaç düşman vuruldu. Düşman çıkarmanın neye mal olduğunu ve Türk ordusundaki cüret ve kahramanlığın ne derece yüksek olduğunu anladı. Ne deva ki düşman top ateşinin verdiği kayıp, savunma kuvvetimizi azaltıyordu. Bilhassa taburun sağ yan kısmı fazlaca zayıflamıştı. Tabur cephesindeki hayli üstün düşmanla meşgulken 2 kilometre kadar kuzeyinde karaya çıkmaya muvaffak olan bir düşman kolunun, taburun sağ kanadını kuşatmaya başladığı haberi geldi. Bu istikamete gönderilen keşif kolundan bir haber alınamadı. Saat 06.30’u geçmişti. Tekke Koyu mıntıkasından bir er gelerek düşmanın sağ gerimizden oldukcaça geldiğini ve buradaki bölüğümüz siperlerinden geriye çıkarak düşmana karşı yeni bir mevzi tutmuşsa da sağ cenah grubunun yarısının siperlerde kaldığı bilgisini getirdi. bu biçimde 9. bölük de o tarafa atak etti.
Bölük, mevcut 2 kadrosuyla zincirden kurtulmuş susuz aslanlar üzere düşmanın dehşetli şarapneli altında koşarak yayıldı ve Tekke Burnu’ndan 800 metre gerideyken 2 bölükten çok düşmanı karşıladı. Açtığı isabetli ateş üzerine düşmanı geri çekilmeye mecbur etti. Bölük ileri sıçradıysa da gerideki sırtlara yerleştirilen düşmanın makineli tüfek ateşinden yeniden mevzi almaya mecbur oldu. Bölük kumandanı bir kısım askeri ile yaralı olarak savaş sınırından geri çekildi. O sırada Aytepe muhafız ekibi subayından gelen haberde düşman kuvvetinin bir tabur kestirim edildiği ve Tekke Burnu kuzeyinde yeni kuvvetlerin karaya çıkmakta olduğu ve sağ kanattaki mangaların kısmen siperleri terke mecbur oldukları bildiriliyordu.
Saat 07.00’yi geçiyordu. Seddülbahir kıyıları ve gerisi cehennemi bir hal almıştı. Düşmanın Ertuğrul Koyu’na sevk ettiği kuvvetleri, 11. bölüğün oraya gelmesiyle bir sefer daha mahvoldu. Lakin Tekke Koyu düşman çıkarmasına kaynak oldu. Her ne kadar siperleri terke mecbur olan askerler geri sırtları ve Aytepe’yi tuttu ise de buradan kıyı görünmüyordu. Bu niçinle düşman çarçabuk karaya çıkıyor ve iki tarafa yayılıyordu. Tekke Koyu civarına çıkarılan düşman kuvvetleri koşarak geliyorlardı. Beş kadro kuvvetimize karşılık düşmanın bir taburdan fazla kuvveti taarruz ediyor ve makineli tüfekleri işliyordu. Bunun üzerine istihkam bölüğünün bir kadrosu ihtiyatta alıkonularak öbür iki grupla batı savaş çizgisinin sağ kanadı uzatıldı. Bu suretle düşman durduruldu.
Asker ve subayların çaba ve kahramanlığına tam bir itimadı vardı. Pek az ölçüde olsa bile düşmanın üstün kuvvetinden yılmayacakları muhakkaktı. Hakikaten de o denli oldu. Seddülbahir’deki bir ekibin yarısı iskele başında, yarısı köy haricinde Değirmenler civarında yerleşmişken ve bu grubun yarısına yakını şehit ve yaralı verdiği biçimde iskele ve civarından o gün çıkarma akşama kadar engellenmiş ve düşmanın yüzlerce subay ve askeri mahvedilmişti. Bir esir Avustralyalı er ile 2 İngiliz tüfeği geriye gönderilmişti. Bu hal ve vaziyet iki, üç saat devam etti.
Mevcut telefonlardan da kesinlikle istifade edilemedi. Telefon sınırları direklere asılı, hava sınırı olduğundan birinci bombardımanda bir kaçı yerinden koptu ve tekrar tamir edilemedi. Taburda ihtiyat cephanesinden öbür fazla olarak 50 sandık cephane vardı. Başarımızın esas sebeplerinden biri de budur. Yoksa diğer türlü olacaktı. Alaydan istenen cephane muharebenin başından yirmi bir buçuk saat daha sonra geldi. Eldeki bu ihtiyat cephane yardımıyla yirmi bir buçuk saat ateş eksilmemiş ve kesilmemiştir. Ateş yönetimi de harikaydı. Bu da askerin vaktinde silahaltına alınmasını ve bu vesile ile dirayetli subaylar elinde talim ve terbiyesi yardımıyla olmuştur.
Ezine’li Yahya Çavuş
Saat 15.00’e kadar Tekke Koyu’ndan öteki çıkarmaya muvaffak olamayan düşman, Ertuğrul Koyu’ndan çıkarmaya yine teşebbüs etti. Ertuğrul Koyu’nun batı tarafına yerleşen ve koyu yandan bakılırsan 5 manga askerimizle başındaki 10. bölük ikmal efradından Ezine’li Yahya Çavuş’un cüret ve kahramanlığı yardımıyla anılan koy kıyısı uzunluktan boya düşman cesetleriyle dolmuştu.
Yahya Çavuş, kahraman olduğu kadar sebat ve metaneti maiyetinde icrayı nüfuzu yardımıyla mangaları askerleriyle birlikte sayısız ve dehşetli bombardımana karşı akşama kadar sebat ile düşmanın yüzlerce askerini öldürdü. İkindiden daha sonra Ertuğrul Koyu’nu yandan döven bu 4 mangalık siperin mahvılüzumlu olduğuna düşman tarafınca tam kanaat oraya çıkmış olmalı ki düşmanın bir kısım donanması oraya ateş açtı ve ismi geçen siperleri dümdüz etti. Kahraman Yahya Çavuş sağ neferleriyle birlikte o siperlerden öbür tarafa atladı ve düşmanın çıkarmasına pürüz olmak için ateşine devam etti.
Ne deva ki Tekke Koyu’ndan çıkan düşman kuvveti Aytepe’yi aldıktan daha sonra Ertuğrul Tabyası’nı geriden sardığı haberi Yahya Çavuş’a geldi. Kahraman çavuş kumandası altında bulunan ekibin geriye kalanlarıyla bu yeni düşmana gerçek ilerledi ve süngüleri taktırdı. Ama kendisine haber varmazdan evvelce oradaki manga askerinden dördü şehit, ikisi yaralı olması üzerine düşman makineli tüfeği kurmuştu. Yahya Çavuş’u makineli tüfek ateşiyle karşıladı, ortalık kararmıştı. Bir tabur kadar iş goren Yahya Çavuş mahcup bir vaziyetle Harapkalesi’nde bölük kumandanına katılmaya mecbur oldu. Ertuğrul Koyu’nu 12 saat müdafaa ettikten, her türlü ateşe dayandıktan ve siperleri dümdüz olarak ardı alındıktan daha sonra mevkiinden ayrıldı.
Yahya Çavuş emsallerine üstün bir surette taltife layıktır. Bölük subaylarının şahadeti, tabur kumandanının çabucak sonrasında faydalanmasıyla hastaneye gitmesi Yahya Çavuş’un kahramanlığının duyulmasına meydan vermedi. Ertuğrul Tabyası harabesi akşamdan daha sonra düşmanın eline geçti. Bugün düşmanın çıkarması 5 taburu geçmişti. Ama 2 taburdan fazlası mahvolmuştu. Takriben 450 kişi eksildi. İki yüzbaşı ile iki teğmen de hastaneye sevk edilmişti. hem de düşman kütleleri fazlalaştı. Harp sınırı epey büyüdü. Geceleyin bir süngü atağı tasarlandı. Düşman da bunu biliyormuş üzere daima aydınlatma tabancaları atıyordu. Batı cephesine gidildi. 9. bölük subay ve askerlerine, milletin mukadderatının bu gece bize bağlı olduğunu, düşmanın ilerlemesine mani olup, ordumuza vakit kazandırırsak görevimizi tamamlamış olacağımızı ve burada bulunduğumuz süre zarfında geçen her saat ordumuz için bir zafere, düşmanımız için bir kahra sebep olacağı anlatıldı ve sebatımız lazım olduğu söylendi.
Askerler hem kurşun atıyor, tıpkı vakitte süngü atağı için buyruk bekliyordu. Düşmanın kuvvetiyle kendi kuvvetlerini mukayese etmeyi hatırlarına bile getirmiyorlardı. Batı cephesindeki 6 grup kuvvetindeki subay ve askerimize karşı düşmanın 3 makineli tüfek ile kesinlikle 2 taburdan fazla kuvveti vardı. Güney cephesindeki 5 kadrodan ibaret 2 bölük askerimize karşı da nakliye vapurlarında makineli tüfeklerle kıyıya yapışan 300 yüzden çok düşman askeri bulunuyordu. Karanlık düşmanın çıkarmasına müsaade etti. Tekke Koyu’ndan çıktığı üzere Ertuğrul Koyu’ndan da çıkıyordu. Askerlerimiz de atışta kusur etmiyordu. Vurulan kalıyor, vurulamayan arazinin girintili kısımlarında saklanıyordu. Yatsı vaktiydi ki düşman ilerlemek istedi ise de yediği şiddetli ateş üzerine tekrar sipere sığınmaya mecbur oldu. Yaralıların gerisi alınmıyordu her taraftan yaralıların gelişi büyük etki yapıyordu.
Kuvvetimiz azalıyordu. Subaylardan direncin mümkün olmadığı haberleri geliyordu, askerlerimiz bir daha faaliyet gösteriyordu ve düşmanı tespit ediyordu. Düşman sıçramalarla ilerliyordu, hamle ediyordu. Sıçrayanların da büyük kısmı öldürülüyordu. Düşmanın telefatı fazla oluyordu ancak gece çıkartmanın ne olduğu artık varsayım edilemiyordu. Düşman şarapnelinden, biroldukca makineli tüfek ateşin den ve piyade ateşinden mıntıkada dövülmeyen bir karış toprak kalmadı. Saat 12’ye kadar bütün cephane kutuları harp çizgisine gönderilmiş bulundu. Ateş gitgide şiddetleniyordu. Cephane getirmek mümkün değildi. Kirte ile Seddülbahir içinde asker, hayvan yürümesi imkan dışındaydi. Zira düşman ismi geçen araziyi yardım gelmiş diyerek tarıyordu. Akşama kadar sebattan öbür deva olmadığını ve cephanenin israf edilmemesine son derece çaba edilmesi tamim edildi. Maalesef kuvvetimiz azaldıkça düşman kuvveti çoğalıyordu.
Ertuğrul Koyu’na karşı yerleştirilen Suphi Efendi bölüğünün fazla şehit ve yaralısı olduğu için şahsen müracaat etti. Bulunan 2 mangayla destek edileceği ve siperleri emirsiz terk etmemesi buyruğunu alarak siperlere gitti. Cephanenin kıtlığıyla birlikte sağ kanadın kuşatılmakta olduğu görüldü. Eskihisarlık’tan ilerleyen düşman kuvveti de ilerlerse soldan dahi kuşatacağı açıktı. Saat 2.30’du, geri çekilmeye karar verildi. Zira 6 misli üstün düşman kümesine süngü atağı sonuçsuz olacaktı. Morto Limanı’ndan ilerleyen düşmana karşı durulacak haberiyle 11. ve 12. bölüklerin kalanı istenildi ve bütün bölüklere bu biçimdece tamim edildi. Geriye gelen ismi geçen iki bölüğün kalan askerleri takriben 200’e erişmişti. Bunlar bir üsteğmen ve bir zabit vekili ile ikinci hatta 11. bölük kumandanı da Harapkale mıntıkasına 10. bölük tayin edildi. Zira 10. bölükte subay kalmamıştı.
Artık bizi bırakıp gidiyorsunuz
Düşmanla aralık 500 ve 600 metre içindeydı. O sırada düşmana şiddetli bir ateş açılarak ateşten daha sonra Kanlıdere ortasından Kirte istikametinde ve ikinci mevziiye çekilme buyruğu verildi. Sargı mahallinde yaralıların yanına gidildi. Gücü olanların arkadaşlarla birlikte gitmeleri ve gücü olmayanların burada kalacakları, yaralılara düşmanın eziyet etmeyeceği yapılan muahede gereğinden olduğu ve kendileri için ekmek çuvallarıyla 2 teneke su bulunduğu söylenildi.
Yaralılar ‘dünden beri otomobil geleceğini vaat ediyordunuz, artık bizi bırakıp gidiyorsunuz yanıtını verdiler.’ Nakledilemeyip kalanların adedi 70 kadardı. Bu karşılıklarından müteessir olmamak kabil olmadı. Ağlayarak gönülleri alındı. Sargı mahallerine toplanan silahlar bir merkebe yüklenerek gönderildi. Saat 3’tü, tüfek sesleri azaldı, kuvvetimiz dereye yanlışsız çekilmiş ve dereye inmişti. Düşmanın piyadesi takip etmedi. Yalnız ateşiyle takip etti. Ve donanma ateşi dehşetliydi. Bütün geri arazi taramaya başladı. O sıradaki ikinci sınırımızdan sağ cenah siperlerinin düşman tarafında gerçekten işgal edilmiş olduğu görüldü. Dere ona nazaran meyyit açıda bulunduğundan bir etki yapmadı. Dere ortasından giderek ikinci müdafaa çizgisinin geçildiğinden kimse farkında değildi. Derede suyun derinliği birtakım mahallerde kalçalara birtakım yerlerde dizlere kadardı. Sudan çıkınca düşmanın şiddetli ateşine maruz kalınıyordu. İkinci müdafaa çizgisine gidilecek diye derenin sağına çıktım ve sırtlardan biraz ilerledimse de himaye için öncedence gönderilen kıtalara tesadüf edemedim.
Siperde tek asker kalmadı
Saat 4 oldu. Ağır yaralı ve şehitten öbür Seddülbahir kıyı siperlerinde tek bir askerimiz kalmamıştı. O vakit düşman piyadesinin ilerlediği öncedence gönderilen iki bölük araştırıldıysa da kimse bulunamadı. hal bu türlü olunca işgal edilen siperlerde sağı düşman tarafınca tutulmuş ve sol gerimizde de düşman bulunduğuna bakılırsa vaziyetimiz kötüleşmişti. Saat 5’e kadar sağ ve sol cenahımız gözetlenerek kaimdi. Ve mevcut cephane teftiş edildi. 20’den 50’ye kadar fişekleri olan ve hiç fişeği olmayan askerler görüldü.
Kendi başına kalan bu kuvvetle orada gece bulunmaktansa geriye çekilmek daha uygun görülerek 5.30’da dereden Kirte’ye yanlışsız hareket edildi. Kirte’ye 1,5 kilometre kalarak öncedence gönderilen 2 bölüğün dere kenarında oturmakta oldukları görüldü. Alay karargahına gidilince askerlerin de alay karargahına gelmesi buyruğu verildi. Asker de geldi. Taburun mevcudu yoklandı. Zayiattı 3 yüzbaşı, birisi şehit ikisi ağır yaralı, teğmen birisi şehit ikisi yaralı, 570 silahendazdı. Gece cephane ikmal edildi ve ihtiyat olarak alay karargahında hazır bulundu.
özetlemek gerekirse tabur, ordunun en naçiz bir taburu olduğu ve görevinden öbür bir şey yapmadığı ve düşmanın sayı ve silah üstünlüğüne karşın gayesini gerçekleştirebilmesi lakin Allah’ın sayesinde olduğunu itirafla birlikte, 25-26 Nisan tarihlerinde Seddülbahir kıyısında direnç ve metanetini ve subayların birçoklarıyla askerlerin yarıdan fazlası harp sınırından hariç kalıncaya kadar son derece gözü kara fedakarlık göstermiştir.
Hibya Haber Ajansı