Milas’a ne vakit yolum düşse gezmeye doyamam ve çabucak her adımımda kendimi epeyce düzgün hissederim. Görkemli taş konakları, daracık orta sokakları, rüzgârlı dorukları, esnaf lokantaları, asırlık kahvehaneleri, kuzu ciğeri ve seyyar satıcılarıyla konuklarını karşılayan Muğla’nın bu hoş ilçesini büyüleyici bulurum. ‘Ege atkısı’ denen ve yöreye has çiftçi külçeşidinin değerli bir sembolü olan turuncu-beyaz renkli ‘poşu’yu boynuma bağlarım. Bu coğrafyanın yerlisi olmanın yaşatabileceği hisleri hayal ederim.
Meyhaneleri bile asırlıktır
Birinci evvel soluğu çarşıda alırım. Bir Milas geleneği olan kızarmış ekmek üzeri bol soğanlı servisle köftelerimi yerim. Akabinde gözüme -ahalinin müdavimi olduğu- yerlerden birini kestiririm. daha sonra da demli bir çay sipariş eder, etrafımda olan bitene kulak konuğu olurum. Belediye meydanının biraz altındaki Milas Çarşısı, rastgele bir yerde bakılırsabileceğinize benzemez; epey zengindir.
Zira burası asırlardır neredeyse hiç bozulmamıştır. Birbirine paralel ve dikey sokaklardan oluşan büyük bir labirentin kalbidir. Çarşının sırtını yasladığı Çöllüoğlu Hanı, 18’inci yüzyıl Osmanlı ticaret hayatının izdüşümlerini bugüne taşır. Meyhaneleri bile asırlık, Salı Pazarı başlı başına bir şenliktir. Büyüklüğü ve hareketliliğiyle Ege’nin en varlıklı lokal alışveriş adreslerinden biri olan pazarda, taze ot çeşitleri, giyim-kuşam ve dokuma işleri oldukcaça ilgi görür.
Baltalı Kapı
Etraf köy ve beldelerden rengârenk giysileriyle mamüllerini satmaya gelen bayanlar, Milas’ın kültürel zenginliğini yansıtırlar. Civarda gezinirken yanı başınızdan akıp giden hayat, renkli portreler galerisinden farksızdır. Boyası silikleşmiş, eski, ahşap bir iskemlede oturup gelen geçeni izlemek bile sanatçı ruhlara ilham verir. Burada mevsimlik emekçiyi, toprak ağasını, Türkmeni, Romanı, muhaciri, heykeltıraşı, neyzeni, deve çıngırakçısını ve daha biroldukça insanı müşahedelerim. Yaşamöyküleriyle ilgili küçük ipuçları bulmaya uğraşlarım. Anadolu’daki en eski Yahudi yerleşim merkezlerinden biri olan Milas’ta artık Musevi kalmadığını bilirim. “Çocukluğumuzun Arap Bacı’sını bakılırsabilir miyim” diye merak ederim bir yandan. İlçenin geçmişten günümüze taşınan fazlacakültürlü toplumsal dokusunun değerli kesimlerinden birini siyah Türkler oluşturur. Hakikaten de Milas Çarşısı’nda olmak, eski bir sineması izlemek üzeredir. Kendinizi bir anda Federico Fellini sinemasına taş çıkaracak muazzam bir Ege alegorisinin ortasında bulursunuz. Arnavutkaldırımları ve sokakların uğultusunu bastıran külüstür motosikletin sesi, Semih Kaplanoğlu’nun ‘Yusuf Üçlemesi’nden sahneleri zihninizde canlandırır. Derken çayınız tazelenir. Peşinden Milas’ı keşfetmek için yola düşmek gerekir.
Emin Ağa Konağı
Kadim başşehrin sırları
Milas’ta gezinirken adeta vakitte seyahate çıkar insan… Eski Milas’a yaklaşırken halk içinde Uzunyuva olarak tanınan Menandros Onur Sütunu’na bakarım. Üzerinde bir leylek görür müyüm diye denetim ederim. Hatta arkadaşlarla var mı yok mu diye şambalisine iddialaşmak hayli keyiflidir. Sönmüş yanardağ Sodra’nın eteklerine kurulan Milas, antik Karia Uygarlığının başşehridir. ‘Yüzyılın arkeolojik keşfi’ olarak tanımlanan Hekatomnos Mozolesi ve Müze Kompleksi’ni gezerken Karya hayallerini görmeye başlarsınız. Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi’nde hazineleri sergilenen Karyalı Prenses Ada’nın, Milas’tan başlayıp büyük bir insanlık mirasına dönüşen öykülerini öğrendiğinizde de epeyce farklı bir yere geldiğinizi anlarsınız. Minik bir nüansla ‘Mylasa’ ismi vakit içinde Milas’a dönüşmüşse de bu hoş ilçe esaslı tarihini size her bir köşesinde hatırlatır ve ona vakit ayırmanızı bekler. Beçin Kalesi, Orhan Beyefendi Mescidi, Karapaşa Medresesi, Büyük Hamam, Kızıl Han, Buyruk Avlusu, Küçük Kilise, Yelli Külliyesi ve Kubbeli Çeşme’yi görmeden giderseniz hoş bir kıssayı kaçırmış olursunuz. Vakte direnen konakları, zarafet abidesi bacaları, zanaatkârları…
Tarihi Kent Hamamı ile de nam salan Milas’ta her şey dev bir müzenin modülü üzeredir. Atatürk Caddesi üstündeki Macar Evleri’ni nazarannler, bir Orta Avrupa kentine geldiğini sanır. 1919 yılında inşa edilen bu meskenler, dik çatıların ortasına gizlenmiş ahşap panjurlu odalarıyla görülmeye bedel güzelliktedir. Ayrıntı zengini Milas konutlarının en hoş örneklerini görmek içinse Hisarbaşı Mahallesi’nin yolunu tutmak gerekir. Milas doğumlu karikatürist Turhan Selçuk’un anısını yaşatan Hacı Ali Ağa Konağı başta olmak üzere, mahalleyi mimari bir açık hava müzesine çeviren dünya hoşu meskenler, ziyaretçisini 19’uncu yüzyıla ışınlar. Etrafı kabartmalarla bezenmiş; oval, dörtgen ve ikiz kuleli yapılmış Milas bacalarının çabucak her biri, sanat yapıtı niteliğindedir. 800 yıllık geçmişe sahip Milas halılarının motifleri de yüzlerce yıl çeşitli kültürlerle yoğrulup zenginleşmiştir. Anadolu halılarıyla karşılaştırıldığında sarı yüklü pastel tonları besbellidir ve güneşin kudretini yansıtırlar.
Karya’nın düşü…
Hacı İlyas Beyefendi Mescidi, Ulu Cami, Firuz Beyefendi Mescidi, Ağa Mescidi üzere Menteşe Beyliği ve Osmanlı periyoduna ilişkin tarihi mabetleri görmelisiniz. Antik Mylasa surlarından geriye kalan anıtsal Baltalı Kapı’ya da uğramalısınız. Buralara kadar gelmişken Gümüşkesen Anıtı’nı görmemek eksiklik olur. Halikarnas Mozolesi’nin kopyası olarak inşa edilen yapıyı görür görmez Milas’ın ihtişamını bir defa daha hissedecek ve Karya’nın düşünden uyanmak istemeyeceksiniz. Tıpkı benim üzere…
Yörenin meşhur Memecik zeytini
Milas’ın tarihinde Karya uygarlığı periyodundan itibaren zeytinyağı ticareti değerli bir yere sahiptir. Milas zeytinyağının ünü, antik periyottan beri ağır olarak ve yüksek kalitede yetişen Memecik çeşidi zeytininin kullanılmasından gelir. Tanesi küçük zeytin çeşidinden, randımanı yüksek, sarı-yeşil ortası renkte, orta pahada meyvemsi aromaya sahip üst sınıf bir natürel zeytinyağı elde edilir. Meyvemsiliğinde dikkat çeken özellikleri turunç, portakal, mandalina ve limon aroma kokularının hâkim olmasıdır. Milas zeytinyağı, Türkiye’nin tek Avrupa Birliği coğrafik işaretli zeytinyağıdır.
Meyhaneleri bile asırlıktır
Birinci evvel soluğu çarşıda alırım. Bir Milas geleneği olan kızarmış ekmek üzeri bol soğanlı servisle köftelerimi yerim. Akabinde gözüme -ahalinin müdavimi olduğu- yerlerden birini kestiririm. daha sonra da demli bir çay sipariş eder, etrafımda olan bitene kulak konuğu olurum. Belediye meydanının biraz altındaki Milas Çarşısı, rastgele bir yerde bakılırsabileceğinize benzemez; epey zengindir.
Zira burası asırlardır neredeyse hiç bozulmamıştır. Birbirine paralel ve dikey sokaklardan oluşan büyük bir labirentin kalbidir. Çarşının sırtını yasladığı Çöllüoğlu Hanı, 18’inci yüzyıl Osmanlı ticaret hayatının izdüşümlerini bugüne taşır. Meyhaneleri bile asırlık, Salı Pazarı başlı başına bir şenliktir. Büyüklüğü ve hareketliliğiyle Ege’nin en varlıklı lokal alışveriş adreslerinden biri olan pazarda, taze ot çeşitleri, giyim-kuşam ve dokuma işleri oldukcaça ilgi görür.
Baltalı Kapı
Etraf köy ve beldelerden rengârenk giysileriyle mamüllerini satmaya gelen bayanlar, Milas’ın kültürel zenginliğini yansıtırlar. Civarda gezinirken yanı başınızdan akıp giden hayat, renkli portreler galerisinden farksızdır. Boyası silikleşmiş, eski, ahşap bir iskemlede oturup gelen geçeni izlemek bile sanatçı ruhlara ilham verir. Burada mevsimlik emekçiyi, toprak ağasını, Türkmeni, Romanı, muhaciri, heykeltıraşı, neyzeni, deve çıngırakçısını ve daha biroldukça insanı müşahedelerim. Yaşamöyküleriyle ilgili küçük ipuçları bulmaya uğraşlarım. Anadolu’daki en eski Yahudi yerleşim merkezlerinden biri olan Milas’ta artık Musevi kalmadığını bilirim. “Çocukluğumuzun Arap Bacı’sını bakılırsabilir miyim” diye merak ederim bir yandan. İlçenin geçmişten günümüze taşınan fazlacakültürlü toplumsal dokusunun değerli kesimlerinden birini siyah Türkler oluşturur. Hakikaten de Milas Çarşısı’nda olmak, eski bir sineması izlemek üzeredir. Kendinizi bir anda Federico Fellini sinemasına taş çıkaracak muazzam bir Ege alegorisinin ortasında bulursunuz. Arnavutkaldırımları ve sokakların uğultusunu bastıran külüstür motosikletin sesi, Semih Kaplanoğlu’nun ‘Yusuf Üçlemesi’nden sahneleri zihninizde canlandırır. Derken çayınız tazelenir. Peşinden Milas’ı keşfetmek için yola düşmek gerekir.
Emin Ağa Konağı
Kadim başşehrin sırları
Milas’ta gezinirken adeta vakitte seyahate çıkar insan… Eski Milas’a yaklaşırken halk içinde Uzunyuva olarak tanınan Menandros Onur Sütunu’na bakarım. Üzerinde bir leylek görür müyüm diye denetim ederim. Hatta arkadaşlarla var mı yok mu diye şambalisine iddialaşmak hayli keyiflidir. Sönmüş yanardağ Sodra’nın eteklerine kurulan Milas, antik Karia Uygarlığının başşehridir. ‘Yüzyılın arkeolojik keşfi’ olarak tanımlanan Hekatomnos Mozolesi ve Müze Kompleksi’ni gezerken Karya hayallerini görmeye başlarsınız. Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi’nde hazineleri sergilenen Karyalı Prenses Ada’nın, Milas’tan başlayıp büyük bir insanlık mirasına dönüşen öykülerini öğrendiğinizde de epeyce farklı bir yere geldiğinizi anlarsınız. Minik bir nüansla ‘Mylasa’ ismi vakit içinde Milas’a dönüşmüşse de bu hoş ilçe esaslı tarihini size her bir köşesinde hatırlatır ve ona vakit ayırmanızı bekler. Beçin Kalesi, Orhan Beyefendi Mescidi, Karapaşa Medresesi, Büyük Hamam, Kızıl Han, Buyruk Avlusu, Küçük Kilise, Yelli Külliyesi ve Kubbeli Çeşme’yi görmeden giderseniz hoş bir kıssayı kaçırmış olursunuz. Vakte direnen konakları, zarafet abidesi bacaları, zanaatkârları…
Tarihi Kent Hamamı ile de nam salan Milas’ta her şey dev bir müzenin modülü üzeredir. Atatürk Caddesi üstündeki Macar Evleri’ni nazarannler, bir Orta Avrupa kentine geldiğini sanır. 1919 yılında inşa edilen bu meskenler, dik çatıların ortasına gizlenmiş ahşap panjurlu odalarıyla görülmeye bedel güzelliktedir. Ayrıntı zengini Milas konutlarının en hoş örneklerini görmek içinse Hisarbaşı Mahallesi’nin yolunu tutmak gerekir. Milas doğumlu karikatürist Turhan Selçuk’un anısını yaşatan Hacı Ali Ağa Konağı başta olmak üzere, mahalleyi mimari bir açık hava müzesine çeviren dünya hoşu meskenler, ziyaretçisini 19’uncu yüzyıla ışınlar. Etrafı kabartmalarla bezenmiş; oval, dörtgen ve ikiz kuleli yapılmış Milas bacalarının çabucak her biri, sanat yapıtı niteliğindedir. 800 yıllık geçmişe sahip Milas halılarının motifleri de yüzlerce yıl çeşitli kültürlerle yoğrulup zenginleşmiştir. Anadolu halılarıyla karşılaştırıldığında sarı yüklü pastel tonları besbellidir ve güneşin kudretini yansıtırlar.
Karya’nın düşü…
Hacı İlyas Beyefendi Mescidi, Ulu Cami, Firuz Beyefendi Mescidi, Ağa Mescidi üzere Menteşe Beyliği ve Osmanlı periyoduna ilişkin tarihi mabetleri görmelisiniz. Antik Mylasa surlarından geriye kalan anıtsal Baltalı Kapı’ya da uğramalısınız. Buralara kadar gelmişken Gümüşkesen Anıtı’nı görmemek eksiklik olur. Halikarnas Mozolesi’nin kopyası olarak inşa edilen yapıyı görür görmez Milas’ın ihtişamını bir defa daha hissedecek ve Karya’nın düşünden uyanmak istemeyeceksiniz. Tıpkı benim üzere…
Yörenin meşhur Memecik zeytini
Milas’ın tarihinde Karya uygarlığı periyodundan itibaren zeytinyağı ticareti değerli bir yere sahiptir. Milas zeytinyağının ünü, antik periyottan beri ağır olarak ve yüksek kalitede yetişen Memecik çeşidi zeytininin kullanılmasından gelir. Tanesi küçük zeytin çeşidinden, randımanı yüksek, sarı-yeşil ortası renkte, orta pahada meyvemsi aromaya sahip üst sınıf bir natürel zeytinyağı elde edilir. Meyvemsiliğinde dikkat çeken özellikleri turunç, portakal, mandalina ve limon aroma kokularının hâkim olmasıdır. Milas zeytinyağı, Türkiye’nin tek Avrupa Birliği coğrafik işaretli zeytinyağıdır.