Geçmişi 14-16 bin yıl öncesine kadar gidiyor bu toprakların. Birinci medeniyetse 3 bin 200 yıl evvel Hititler tarafınca kurulmuş. Bulunduğu pozisyon öylesine değerliymiş ki işgal eden edene… Gurgumlara, Asurlulara, Medlere, Perslere mesken sahipliği yapmış; Büyük İskender vaktinde Makedonya İmparatorluğu hâkimiyetine geçmiş. MÖ 9’uncu yüzyılda Gurgum Krallığı’nın başkentiyken ismi Markas’mış. Roma’nın egemenliği vaktinde ismi Germenicia olmuş, zira o periyodun imparatoru Germanicus’a ithaf edilmiş kent.
Temelleri Dulkadiroğulları devrine dayanan tarihi çarşılar hâlâ Kahramanmaraş’ın merkezinde ayakta. Ekonomik canlılığını koruyor.
O periyot için stratejik ehemmiyeti daha da artan bir kent halini almış. Hem kıymetli kentlere yakın hem ticaret yolu üzerinde bir yermiş Germenicia. Uzun bir periyot Hıristiyan devleti olarak yönetilmiş, ta ki 6’ncı yüzyıla kadar. Amansız Arap akınları sonunda Halid Bin Velid 637’de Maraş’ı fethetmiş. 400 yıl daha sonra da büyük bir akınla Selçuklular almış kenti 1086’da. Ancak bir daha tek elde kalmamış. Bir türlü rahat nefes alamamış anlayacağınız bu topraklarda yaşayanlar.
Şehri gezmeye köşk tipi minaresi ve farklı mimarisiyle dikkati çeken Ulu Cami’den başlayın.
Bağımsızlık uğraşı
Selçuklu, Bizans, Haçlı, Danişmendliler derken bir de sarsıntı taş taş üstünde bırakmamış 1114’te. Selçuklular daha sonrasında İlhanlı ve Memluk egemenliklerine girmiş Maraş. daha sonra da Dulkadiroğlu Beyliği’ne katılmış. Dulkadiroğlu Beyliği kentin tarihi için hayli değerli olmuş. Kentte günümüze kadar gelen Ulu Cami, Hatuniye Mescidi, Taş Medrese ve türbe, tarihi ticaret alanları, Kâtip Han, Taş Köprü üzere birfazlaca anıt yapı ve yer Dulkadiroğlu Beyliği vaktinden kalmış. Kent, 1515’te, Yavuz Sultan Selim vaktinde Osmanlı topraklarına katılmış.
Şehrin entelektüel yapısının en çarpıcı adresi, Yedi Hoş Adam Müzesi. 1882’de misyonerler tarafınca Amerikan Kız Koleji olarak yapılmış.
1. Dünya Savaşı’nda evvel İngilizler, daha sonra da Fransızlar tarafınca işgal edildi kent. Lakin ‘Maraş bize mezar olmadan düşmana gülizar olmaz’ diyerek çıktıkları bağımsızlık çabasıyla kendi Kurtuluş Savaşı’nı verdi Maraşlılar. 12 Şubat 1920’de bağımsızlığını kazanarak kendini kurtaran birinci kent oldu. 1925’te TBMM tarafınca Kırmızı Şeritli İstiklal Madalyası’yla 1973’teyse ‘Kahraman’ unvanıyla şereflendirilmiş ve ismi Kahramanmaraş olarak değiştirilmiş.
Köşk tipi minareyi görün
Tarihini özetlemek gerekirse öğrendikten daha sonra kenti gezmeye başlayabiliriz. Kentin şayet olmazsa olmazı, gezilmesi gerekenlerden birincisi, köşk tipi minaresiyle görmeye alıştıklarımızdan farklı mimarisiyle Ulu Cami. Ulu Cami, Dulkadiroğulları Beyliği hükümdarı Süleyman Beyefendi vaktinde inşa edilmiş. Girişteki kitabeye bakılırsa, cami Dulkadirli Süleyman Bey’in oğlu Alaüddevle Beyefendi tarafınca 1496’da epeyce önemli bir onarımdan geçmiş. Ayrıyeten bir imarethane, Taş Medrese, mescit ve Büyük Bağdat Han’ı da yaptırmış Alaüddevle Beyefendi. Kentin entelektüel yapısının en çarpıcı adresi, Yedi Hoş Adam Müzesi. 1882’de Amerikan misyonerleri tarafınca Amerikan Kız Koleji olarak inşa edilmiş bir binaya kurulmuş müze. Aslında üç farklı binaymış, günümüzde yalnızca iki yapısı ayakta kalmış. Cumhuriyet’in ilanından daha sonra 1933’te Kahramanmaraş’ın birinci eğitim kurumu olarak bir daha okul olmuş. 1945-1965 içinde birbirinden pahalı ve değerli kişiyi yetiştiren Maraş Lisesi işte bu binadaymış.
Kahramanmaraş’ta çarşıyı gezerken klasik zanaatların yaşatıldığını nazaranceksiniz.
daha sonrasında bir dizi onarım ve tamir geçirerek hem kütüphane tıpkı vakitte ‘Yedi Hoş Adam Müzesi’ ismiyle yeni hayatına başlamış. Müzede kentin yetiştirdiği ünlü edebiyatçı, şair ve ozanın mumyaları, yapıtları ve yaşamöykülerinin anlatıldığı köşeler var. Endüstrisi de kahraman Kurtuluşundan daha sonra süratle yaralarını sarmış ve günümüze Türkiye’nin lokomotif kentlerinden biri olarak gelmiş Kahramanmaraş. Endüstrisi gelişmiş kentler içinde sayın deseniz çoğumuzun aklına birinci sıralarda gelmese de gerçekte üretim konusunda epey yol almışlar ve birinci sıralardalar. Günümüzde Türkiye’deki toplam üretimde metal mutfak eşyasının yüzde 65’i, çimento gereksiniminin yüzde 10’u, pamuk ipliğinin yüzde 36’sı, dokumanın yüzde 10’u, örgü dokumanın yüzde 16’sı, kot kumaşının yüzde 27’si Kahramanmaraş’ta üretiliyor. Bu denli sanayi üretiminin ortasında doğayı müdafaayı da ihmal etmemiş, sahip çıkmışlar hoşluklara. O denli bir yaylası var ki bir giden tekrar aklından çıkaramıyor. Başkonuş Yaylası Maraş’ın tabiata gösterdiği ihtimamın bir göstergesi…
Sümbülü, salebi…
Sümbül kokusunu sever misiniz? Kim sevmez ki! Pekala ya salep sever misiniz? Kış gecelerinin vazgeçilmezidir salep… Hem sümbülün birebir vakitte salebin, yüzlerce endemik bitkinin, göçmen kuşlar ve ceylanların yaşadığı bir tabiatın tam da orta yerinde Başkonuş Yaylası. İsviçre’den de Norveç’ten de farkı yok, fazlası var. 1987’de geyik üretme istasyonu kurulmuş, yıllar daha sonra geyikler tabiata bırakılmış. Etrafta çoğalan geyiklerin sayısı günümüzde 300 civarına ulaşmış. 2011’den itibaren özel işletme statüsüne girmiş ve Erdoğanyılmaz ailesi tarafınca yönetilmeye başlamış.
1925’te TBMM’nin Kırmızı Şeritli İstiklal Madalyası’yla 1973’te ‘Kahraman’ unvanıyla şereflendirilmiş. Kentin girişindeki anıt bunu anlatıyor.
Yaylanın giriş kısmı mesire olarak düzenlenmiş. Kırlokantası, bungalov orman meskenleri, çadır ve karavan kamp, piknik, spor, ATV safari, binicilik üzere imkanlar sunan yaylada, özgür hayvan bahçesi ve yürüyüş yolları var. Konaklama alanı 1.325 metrelik rakımda. Ayrıyeten hayli sayıdaki ağaç çeşitliliği yardımıyla oluşan oksijene, Akdeniz’den gelen nemli havanın da karışmasıyla bağışıklık sistemini güçlendiren sağlıklı bir ortam oluşuyor. Yayla yaz ve kış aylarındaki farklı hoşlukları ve tedavi edici hoş havasıyla gelenlere unutulmaz bir tecrübe sunuyor.
‘Bak yeşil yeşil’
Doğanın ortasında bir öbür olağanüstü hoşluk de Yeşilgöz Gölü. 20 metre derinlikteki bir obruktan çıkıp Tekir Deresi’yle birleşiyor Yeşilgöz. Suyu kimi vakit yeşil, kimi vakit turkuvaz, kimi vakit de mavi. Bu harika renklerin niçini için güneş ışınlarının bir oyunu diyen de var, suyun derinliği ve ağaçların yansımasından diyen de…
Tarhanasıyla çöreği de hayli özel
Kahramanmaraş’ın özel yiyeceği fazlaca. Maraş tarhanası bunlardan biri. Komşu hanımların imece yoluyla bir ortaya gelmeleri, sabahın erken saatlerinde kalkıp çiğ ismi verilen özel bir stant üzerine tarhana sermeleri vakit içinde kültürel bir özellik halini almış. Çağdaş tesislerde hijyenik ambalajlarda satılan tipleri de var. Bu hususun uzmanı, atadan-dededen tarhana üretiminin ortasında olan Haşiroğlu Tarhana ise çorbalık tarhananın yanı sıra sağlıklı atıştırmalık olarak farklı tatta tarhana cipsleri üretmiş. Tıpkı tarhana üzere bir de çöreği var kentin. Bu çörek de savaş yiyeceğiymiş geçmişin. çabucak sonrasında bilhassa Ramazan Bayramlarında yapılıp yenmesi bir kültür haline gelmiş.
Maraş tarhanası
Ramazan gelmeden 1-2 ay öncesinde fırınlardan sıra alınır: hamurlar hazırlanıp fırınlara verilir; sırası gelen alır, meskeninde aylarca yermiş. 90’lı yılların daha sonralarında artık dal haline gelmiş. Bu çörekle ismi özdeşleşen Alfiçörek’in önünde bilhassa ramazanda uzun kuyruklar oluşuyor. vakit içinde fıstıklı, kakaolu üzere 20 çeşit çörek yapılır olmuş. Karlardan sıcak sulara… Yazının spotunda da bahsetmiş olduğum üzere gezmekle bitecek üzere değil bu kentin zenginliği. Benim vaktim yetmemiş olsa da siz gitmişken Yedikuyular mevkisindeki kayak merkezini de ziyaret edin. Kayak yapılabiliyor fakat asıl tabiat yürüyüşü ve kar motoruyla safari üzere daha sıradan etkinlikler için tercih edilebilir. Kentin tarihi durakları içinde tıp atarken yorulmuş olanları da şifalı sularında dinlendiriyor Kahramanmaraş. Termal turizm için dört başka merkezdeki kaplıcaları şifa dağıtıyor. Ilıca ve Döngele kaplıcalarında konaklama imkânı var. Ekinözü ve Göksun Büyükkızılcık içmelerinin de biroldukça hastalığa güzel geldiği biliniyor.
Meşhur dondurmasının hikayesi
Şehrin ismini anınca akla birinci gelen dondurması oluyor. Bu şöhrete kavuşmak için uzun bir seyahati olmuş Maraş dondurmasının. Sırrı kentin sırtını yasladığı Ahir Dağı’nın doğal zenginlikleriyle sabırla yoğrulmuş ustalığında bâtın. Yüzseneler evvel Kahramanmaraş’ta Ahir Dağı’nın yamaçlarındaki mağara ve oyuklara birikmiş kar katmanlarıyla bağlarında üretilen Kabarcık üzümü pekmezi, karakovan balı ve meyve özlerinin karışımından oluşan serin mi serin bir tatlı doğmuş. Bu tatlıya o günlerde karsambaç ismi verilmiş.
Karsambaç ondan sonrasında Ahir Dağı’nda yetişen keçilerin sütüyle daha da zenginleşmiş ve en sonunda yabani orkidelerin köklerinden elde edilen saleple bu mucizevi formül tamamlanmış. Ortaya çıkan harika karışımı 1960’lı senelerda Durgut Usta alın teri ve maharetiyle sabırla işlemiş. Kırma dondurmanın mucidi olarak kabul edilen Durgut Usta’nın ünü, küçük bir dondurma dükkânıyla başlamış fakat şöhreti Kahramanmaraş’ın ünlü Kervan Pastaneleri olarak evvel ülkemize yayılmış, daha sonra da Alpedo Dondurma ismiyle tüm dünyanın sevdiği lezzetler içinde yerini almış. Çin’den Amerika Birleşik Devletleri’ne dört kıtada dünya genelinde tam 114 bin noktaya Maraş dondurması satıyorlar. Dünyanın en büyük çengel dondurmasıyla rekorlar kitabına girmeyi başaran marka, klasik Maraş dondurmasının yanı sıra çileklisinden fıstıklısına 30 çeşit saf ve doğal dondurma üretiyor.
Temelleri Dulkadiroğulları devrine dayanan tarihi çarşılar hâlâ Kahramanmaraş’ın merkezinde ayakta. Ekonomik canlılığını koruyor.
O periyot için stratejik ehemmiyeti daha da artan bir kent halini almış. Hem kıymetli kentlere yakın hem ticaret yolu üzerinde bir yermiş Germenicia. Uzun bir periyot Hıristiyan devleti olarak yönetilmiş, ta ki 6’ncı yüzyıla kadar. Amansız Arap akınları sonunda Halid Bin Velid 637’de Maraş’ı fethetmiş. 400 yıl daha sonra da büyük bir akınla Selçuklular almış kenti 1086’da. Ancak bir daha tek elde kalmamış. Bir türlü rahat nefes alamamış anlayacağınız bu topraklarda yaşayanlar.
Şehri gezmeye köşk tipi minaresi ve farklı mimarisiyle dikkati çeken Ulu Cami’den başlayın.
Bağımsızlık uğraşı
Selçuklu, Bizans, Haçlı, Danişmendliler derken bir de sarsıntı taş taş üstünde bırakmamış 1114’te. Selçuklular daha sonrasında İlhanlı ve Memluk egemenliklerine girmiş Maraş. daha sonra da Dulkadiroğlu Beyliği’ne katılmış. Dulkadiroğlu Beyliği kentin tarihi için hayli değerli olmuş. Kentte günümüze kadar gelen Ulu Cami, Hatuniye Mescidi, Taş Medrese ve türbe, tarihi ticaret alanları, Kâtip Han, Taş Köprü üzere birfazlaca anıt yapı ve yer Dulkadiroğlu Beyliği vaktinden kalmış. Kent, 1515’te, Yavuz Sultan Selim vaktinde Osmanlı topraklarına katılmış.
Şehrin entelektüel yapısının en çarpıcı adresi, Yedi Hoş Adam Müzesi. 1882’de misyonerler tarafınca Amerikan Kız Koleji olarak yapılmış.
1. Dünya Savaşı’nda evvel İngilizler, daha sonra da Fransızlar tarafınca işgal edildi kent. Lakin ‘Maraş bize mezar olmadan düşmana gülizar olmaz’ diyerek çıktıkları bağımsızlık çabasıyla kendi Kurtuluş Savaşı’nı verdi Maraşlılar. 12 Şubat 1920’de bağımsızlığını kazanarak kendini kurtaran birinci kent oldu. 1925’te TBMM tarafınca Kırmızı Şeritli İstiklal Madalyası’yla 1973’teyse ‘Kahraman’ unvanıyla şereflendirilmiş ve ismi Kahramanmaraş olarak değiştirilmiş.
Köşk tipi minareyi görün
Tarihini özetlemek gerekirse öğrendikten daha sonra kenti gezmeye başlayabiliriz. Kentin şayet olmazsa olmazı, gezilmesi gerekenlerden birincisi, köşk tipi minaresiyle görmeye alıştıklarımızdan farklı mimarisiyle Ulu Cami. Ulu Cami, Dulkadiroğulları Beyliği hükümdarı Süleyman Beyefendi vaktinde inşa edilmiş. Girişteki kitabeye bakılırsa, cami Dulkadirli Süleyman Bey’in oğlu Alaüddevle Beyefendi tarafınca 1496’da epeyce önemli bir onarımdan geçmiş. Ayrıyeten bir imarethane, Taş Medrese, mescit ve Büyük Bağdat Han’ı da yaptırmış Alaüddevle Beyefendi. Kentin entelektüel yapısının en çarpıcı adresi, Yedi Hoş Adam Müzesi. 1882’de Amerikan misyonerleri tarafınca Amerikan Kız Koleji olarak inşa edilmiş bir binaya kurulmuş müze. Aslında üç farklı binaymış, günümüzde yalnızca iki yapısı ayakta kalmış. Cumhuriyet’in ilanından daha sonra 1933’te Kahramanmaraş’ın birinci eğitim kurumu olarak bir daha okul olmuş. 1945-1965 içinde birbirinden pahalı ve değerli kişiyi yetiştiren Maraş Lisesi işte bu binadaymış.
Kahramanmaraş’ta çarşıyı gezerken klasik zanaatların yaşatıldığını nazaranceksiniz.
daha sonrasında bir dizi onarım ve tamir geçirerek hem kütüphane tıpkı vakitte ‘Yedi Hoş Adam Müzesi’ ismiyle yeni hayatına başlamış. Müzede kentin yetiştirdiği ünlü edebiyatçı, şair ve ozanın mumyaları, yapıtları ve yaşamöykülerinin anlatıldığı köşeler var. Endüstrisi de kahraman Kurtuluşundan daha sonra süratle yaralarını sarmış ve günümüze Türkiye’nin lokomotif kentlerinden biri olarak gelmiş Kahramanmaraş. Endüstrisi gelişmiş kentler içinde sayın deseniz çoğumuzun aklına birinci sıralarda gelmese de gerçekte üretim konusunda epey yol almışlar ve birinci sıralardalar. Günümüzde Türkiye’deki toplam üretimde metal mutfak eşyasının yüzde 65’i, çimento gereksiniminin yüzde 10’u, pamuk ipliğinin yüzde 36’sı, dokumanın yüzde 10’u, örgü dokumanın yüzde 16’sı, kot kumaşının yüzde 27’si Kahramanmaraş’ta üretiliyor. Bu denli sanayi üretiminin ortasında doğayı müdafaayı da ihmal etmemiş, sahip çıkmışlar hoşluklara. O denli bir yaylası var ki bir giden tekrar aklından çıkaramıyor. Başkonuş Yaylası Maraş’ın tabiata gösterdiği ihtimamın bir göstergesi…
Sümbülü, salebi…
Sümbül kokusunu sever misiniz? Kim sevmez ki! Pekala ya salep sever misiniz? Kış gecelerinin vazgeçilmezidir salep… Hem sümbülün birebir vakitte salebin, yüzlerce endemik bitkinin, göçmen kuşlar ve ceylanların yaşadığı bir tabiatın tam da orta yerinde Başkonuş Yaylası. İsviçre’den de Norveç’ten de farkı yok, fazlası var. 1987’de geyik üretme istasyonu kurulmuş, yıllar daha sonra geyikler tabiata bırakılmış. Etrafta çoğalan geyiklerin sayısı günümüzde 300 civarına ulaşmış. 2011’den itibaren özel işletme statüsüne girmiş ve Erdoğanyılmaz ailesi tarafınca yönetilmeye başlamış.
1925’te TBMM’nin Kırmızı Şeritli İstiklal Madalyası’yla 1973’te ‘Kahraman’ unvanıyla şereflendirilmiş. Kentin girişindeki anıt bunu anlatıyor.
Yaylanın giriş kısmı mesire olarak düzenlenmiş. Kırlokantası, bungalov orman meskenleri, çadır ve karavan kamp, piknik, spor, ATV safari, binicilik üzere imkanlar sunan yaylada, özgür hayvan bahçesi ve yürüyüş yolları var. Konaklama alanı 1.325 metrelik rakımda. Ayrıyeten hayli sayıdaki ağaç çeşitliliği yardımıyla oluşan oksijene, Akdeniz’den gelen nemli havanın da karışmasıyla bağışıklık sistemini güçlendiren sağlıklı bir ortam oluşuyor. Yayla yaz ve kış aylarındaki farklı hoşlukları ve tedavi edici hoş havasıyla gelenlere unutulmaz bir tecrübe sunuyor.
‘Bak yeşil yeşil’
Doğanın ortasında bir öbür olağanüstü hoşluk de Yeşilgöz Gölü. 20 metre derinlikteki bir obruktan çıkıp Tekir Deresi’yle birleşiyor Yeşilgöz. Suyu kimi vakit yeşil, kimi vakit turkuvaz, kimi vakit de mavi. Bu harika renklerin niçini için güneş ışınlarının bir oyunu diyen de var, suyun derinliği ve ağaçların yansımasından diyen de…
Tarhanasıyla çöreği de hayli özel
Kahramanmaraş’ın özel yiyeceği fazlaca. Maraş tarhanası bunlardan biri. Komşu hanımların imece yoluyla bir ortaya gelmeleri, sabahın erken saatlerinde kalkıp çiğ ismi verilen özel bir stant üzerine tarhana sermeleri vakit içinde kültürel bir özellik halini almış. Çağdaş tesislerde hijyenik ambalajlarda satılan tipleri de var. Bu hususun uzmanı, atadan-dededen tarhana üretiminin ortasında olan Haşiroğlu Tarhana ise çorbalık tarhananın yanı sıra sağlıklı atıştırmalık olarak farklı tatta tarhana cipsleri üretmiş. Tıpkı tarhana üzere bir de çöreği var kentin. Bu çörek de savaş yiyeceğiymiş geçmişin. çabucak sonrasında bilhassa Ramazan Bayramlarında yapılıp yenmesi bir kültür haline gelmiş.
Maraş tarhanası
Ramazan gelmeden 1-2 ay öncesinde fırınlardan sıra alınır: hamurlar hazırlanıp fırınlara verilir; sırası gelen alır, meskeninde aylarca yermiş. 90’lı yılların daha sonralarında artık dal haline gelmiş. Bu çörekle ismi özdeşleşen Alfiçörek’in önünde bilhassa ramazanda uzun kuyruklar oluşuyor. vakit içinde fıstıklı, kakaolu üzere 20 çeşit çörek yapılır olmuş. Karlardan sıcak sulara… Yazının spotunda da bahsetmiş olduğum üzere gezmekle bitecek üzere değil bu kentin zenginliği. Benim vaktim yetmemiş olsa da siz gitmişken Yedikuyular mevkisindeki kayak merkezini de ziyaret edin. Kayak yapılabiliyor fakat asıl tabiat yürüyüşü ve kar motoruyla safari üzere daha sıradan etkinlikler için tercih edilebilir. Kentin tarihi durakları içinde tıp atarken yorulmuş olanları da şifalı sularında dinlendiriyor Kahramanmaraş. Termal turizm için dört başka merkezdeki kaplıcaları şifa dağıtıyor. Ilıca ve Döngele kaplıcalarında konaklama imkânı var. Ekinözü ve Göksun Büyükkızılcık içmelerinin de biroldukça hastalığa güzel geldiği biliniyor.
Meşhur dondurmasının hikayesi
Şehrin ismini anınca akla birinci gelen dondurması oluyor. Bu şöhrete kavuşmak için uzun bir seyahati olmuş Maraş dondurmasının. Sırrı kentin sırtını yasladığı Ahir Dağı’nın doğal zenginlikleriyle sabırla yoğrulmuş ustalığında bâtın. Yüzseneler evvel Kahramanmaraş’ta Ahir Dağı’nın yamaçlarındaki mağara ve oyuklara birikmiş kar katmanlarıyla bağlarında üretilen Kabarcık üzümü pekmezi, karakovan balı ve meyve özlerinin karışımından oluşan serin mi serin bir tatlı doğmuş. Bu tatlıya o günlerde karsambaç ismi verilmiş.
Karsambaç ondan sonrasında Ahir Dağı’nda yetişen keçilerin sütüyle daha da zenginleşmiş ve en sonunda yabani orkidelerin köklerinden elde edilen saleple bu mucizevi formül tamamlanmış. Ortaya çıkan harika karışımı 1960’lı senelerda Durgut Usta alın teri ve maharetiyle sabırla işlemiş. Kırma dondurmanın mucidi olarak kabul edilen Durgut Usta’nın ünü, küçük bir dondurma dükkânıyla başlamış fakat şöhreti Kahramanmaraş’ın ünlü Kervan Pastaneleri olarak evvel ülkemize yayılmış, daha sonra da Alpedo Dondurma ismiyle tüm dünyanın sevdiği lezzetler içinde yerini almış. Çin’den Amerika Birleşik Devletleri’ne dört kıtada dünya genelinde tam 114 bin noktaya Maraş dondurması satıyorlar. Dünyanın en büyük çengel dondurmasıyla rekorlar kitabına girmeyi başaran marka, klasik Maraş dondurmasının yanı sıra çileklisinden fıstıklısına 30 çeşit saf ve doğal dondurma üretiyor.