Her ulusun resmi sonları vardır. Bir de doğal ve manevi sonları… Ülkemizin batıdaki doğal hududu Kosova’ya kadar uzanır. Yani Sultan I. Murat (Hüdavendigâr) Türbesi’nin bulunduğu yere… 500 yıldan fazla Osmanlı hâkimiyetinde kalan Kosova, 1943’te Yugoslavya bünyesindeydi. 1999’dan itibaren Birleşmiş Milletler denetimine giren ülke, 17 Şubat 2008’de bağımsızlığını ilan etti.
ANADOLU KENTLERİ ÜZERE…
Pandemi yasakları hafifçeleyince ziyaret ettiğim Avrupa’nın çiçeği burnunda ülkesi, resmi ismiyle Kosova Cumhuriyeti, ülkemize sempati besleyen halkı niçiniyle beni oldukça sıcak karşıladı…
1453’te İstanbul’u fetheden Fatih Sultan Mehmet’in bir sevdası daha vardır: Kosova. Fatih dağları, ırmakları ve ovalarıyla rahmet saçan bu hoş coğrafyayı; Balkanlar’a, yani Avrupa’ya açılan kapı olarak görür… Genç sultan, gözdesinden epey fazla uzak kalamaz ve İstanbul’un fethinden yalnızca iki yıl daha sonra Kosova’yı ‘kesin’ olarak Osmanlı topraklarına katar.
Bugün Kosova’nın kentlerinde, kasabalarında ve mahallelerinde gezerken kendinizi Safranbolu, Cumalıkızık, Taraklı, Göynük ya da Beypazarı’nda hissedersiniz. Dahası Kosova’da gençlerin ya da yaşlıların Türkçe bildiğini görüp onlarla sohbet edebilirsiniz. Kosova’da şahit olabileceğiniz kültürel çeşitlilik ve lisan bolluğu, elbet Osmanlı’dan miras. Türkçe başta olmak üzere Arnavutça, Makedonca, Boşnakça ve Sırpça konuşulan ülkeyi keşfetmeye başşehir Priştine’den başlıyorum. Memleketler arası Adem Yaşari Havalimanı’na indikten daha sonra, günlük 50 Euro’dan başlayan fiyatlarla araba kiralıyorum. Uçsuz bucaksız tarlaların ve bağların içinde kıvrılan yılankavi yol, keyifli bir seyirlik. Havalimanından başşehre uzanan 15 kilometrelik yolun sonunda Priştine ile tanışıyorum.
Meşhed-i Hüdavendigâr, Sultan I. Murat Türbesi
TÜRKÇE BİLEN ÇOK
1 milyon 800 bin nüfuslu ülkede, yaklaşık çeyrek milyon insan başşehir Priştine’de yaşıyor. Başşehrin merkezinde, hayırsever faaliyetleri niçiniyle 1979’da Nobel Barış Mükafatı verilen Nene Tereza’nın (Rahibe Teresa) ismini taşıyan bir cadde uzanıyor. Etrafta gezinirken rastladığım iki heykelden biri Nene Tereza’ya, başkasıysa İskender Bey’e ilişkin. Biraz ilerideki bir daha Doğuş (New Born) Anıtı, Kosova’nın 2008’de kavuştuğu bağımsızlığı temsil ediyor. Anıtın yükseldiği muhit, Yeni Priştine olarak biliniyor. Çok katlı binalar, iş merkezleri, çarşılar ve kafelerle dolu olan bölge, taş döşeli geniş meydanlarıyla dikkat çekiyor. Caddelerse günün çabucak her saati canlı.
Sokakları dolduran gençler ve öğrenciler, geleceğe umutla bakıyor. Kosovalı gençler içinde Türkçe bilenlerin sayısı çok fazla. Yunus Emre Enstitüsü başta olmak üzere bir fazlaca kuruluşun Kosova’da düzenlediği Türkçe kurslarının başarısı net halde fark ediliyor. Ayrıyeten ülkenin çabucak her yanında inşaat ve onarım çalışmaları göze çarpıyor. Bu süratli gelişim, bağımsızlık daha sonrası ergenlerde oluşan özgüvenden besleniyor. Kuşkusuz Türk firmaları, bu kalkınma atağında kıymetli bir role sahip.
Akdere üstündeki Taşköprü
OSMANLI MİMARİSİNİN GÜÇLÜ ÖRNEKLERİ
Kosova seyahatinin en heyecan verici yerlerinden biri, Eski Priştine denilen Medrese Mahallesi. Çünkü burada geçmişin izleri bariz biçimde ağırlaşıyor. Cami, medrese, hamam üzere yapılarla dolu olan mahalle, sivil Osmanlı mimarisinin güçlü örneklerini bakılırsabileceğiniz bir açık hava müzesi üzere. 26 metrelik saat kulesi, mahallenin simgesi. 1462’de Fatih Sultan Mehmet’in buyruğuyla yaptırılan Fatih Mescidi, Büyük Cami ismiyle da tanınıyor.
Bu süper mabet, geçen senelerda Türk İşbirliği ve Uyum Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafınca restore edilmiş. Birkaç dakikalık yürüme arasındaki Yaşar Paşa Mescidi ise 1835’te inşa edilmiş. Buraya kadar gitmişken iki adresi gözden kaçırmamanızı öneriyorum: Ülke tarihine ait kapsamlı bir koleksiyon barındıran Kosova Müzesi ve Priştine Hoş Sanatlar Akademisi.
Priştine’den daha sonra Sultan Murat’ın türbesini de ziyaret edin. Başşehrin 12 kilometre kuzeyindeki geniş ova, Birinci Kosova Savaşı’nın yapıldığı yer. Burada hayal gücünüzü harekete geçirip Osmanlı askerlerinin binlerce kişilik Haçlı ordusuna karşı giriştiği muharebeyi gözünüzde canlandırırken yol levhalarını takip etmeyi ihmal etmeyin. Zira savaş meydanında gezerken yaralı bir Sırp tarafınca hançerlenerek şehit edilen Sultan Murat’ın türbesi fazlaca yakınınızda. Mitroviça Yolu üstündeki türbe ziyaretçilere açık.
Kosova Ulusal Kütüphanesi
MÜSAMAHA KENTİ
85 kilometrelik Priştine-Prizren yolu yaklaşık 1.5 saat sürüyor. Yolun sonunda evvel Prizren Kalesi, daha sonra kubbeler, minareler, kuleler ve kırmızı çatılı konutlar görüş alanımıza giriyor.
Kosova’nın ikinci büyük kenti olan Prizren’i kesinlikle ziyaret listenize alın. Türkçenin yaygın olarak konuşulduğu kentte epeyce sayıda Osmanlı yapıtı sizi bekliyor.
Sırtını Girmia Dağı’na yaslayan kent, geniş bir ovaya kurulmuş. Çoğunluğu 18’inci ve 19’uncu yüzsenelerdan kalma fazlaca sayıda Osmanlı meskeninin sıralandığı arnavutkaldırımlı sokakları takip ederek Şadırvan Meydanı’na ulaşılıyor. Burada yaşayanların yürüyüş yapmak, mescide gitmek, kahvehanelerde oturmak için gezindiği mahallenin huzur dolu bir atmosferi var.
Prizrenli Suzi Çelebi’nin memleketine hayat veren Akdere üstündeki Taşköprü, eski bir Osmanlı yapıtı. İşte dünya hoşu Sinan Paşa Mescidi tam karşıda! 1615 üretimi mescitteki duvar bezemeleri, geçmişin zarafetini taşıyor. Biraz ilerideki Ljeviska Katedrali ise Müslüman ve Hıristiyanların Osmanlı yönetiminde asırlar uzunluğu barış ortasında yaşadığını kanıtlıyor.
NASIL GİDİLİR?
Türk Hava Yolları, İstanbul’dan Priştine’ye haftanın her günü karşılıklı seferler düzenliyor. Hareket saatleri ve bilgi için: www.turkishairlines.com
NE YENİR?
Kosova’nın köftesi (yörede çüfte deniyor), dana sucuğu, güveci, peynirleri, kahvaltılık ‘ajvar’ sosu ve trileçe tatlısı meşhur.
NE ALINIR?
Prizren’deki Çarşamba Pazarı’ndan yöreye has telkâriler, bölge sakinlerinin yaptığı el işleri, ahşap oyma eşya ve çeşitli hediyelikler alabilirsiniz.
BİLİYOR MUYDUNUZ?
İstiklal Marşı’mızın muharriri şair Mehmet Akif Ersoy’un babası Tahir Efendi’nin, Kosova’nın İpek kentinde yaşadığını…
KAÇIRMAYIN
Küçük bulunmasına karşın bir fazlaca enteresan yapıtın sergilendiği Prizren Etnografya Müzesi görülmeye paha.
ANADOLU KENTLERİ ÜZERE…
Pandemi yasakları hafifçeleyince ziyaret ettiğim Avrupa’nın çiçeği burnunda ülkesi, resmi ismiyle Kosova Cumhuriyeti, ülkemize sempati besleyen halkı niçiniyle beni oldukça sıcak karşıladı…
1453’te İstanbul’u fetheden Fatih Sultan Mehmet’in bir sevdası daha vardır: Kosova. Fatih dağları, ırmakları ve ovalarıyla rahmet saçan bu hoş coğrafyayı; Balkanlar’a, yani Avrupa’ya açılan kapı olarak görür… Genç sultan, gözdesinden epey fazla uzak kalamaz ve İstanbul’un fethinden yalnızca iki yıl daha sonra Kosova’yı ‘kesin’ olarak Osmanlı topraklarına katar.
Bugün Kosova’nın kentlerinde, kasabalarında ve mahallelerinde gezerken kendinizi Safranbolu, Cumalıkızık, Taraklı, Göynük ya da Beypazarı’nda hissedersiniz. Dahası Kosova’da gençlerin ya da yaşlıların Türkçe bildiğini görüp onlarla sohbet edebilirsiniz. Kosova’da şahit olabileceğiniz kültürel çeşitlilik ve lisan bolluğu, elbet Osmanlı’dan miras. Türkçe başta olmak üzere Arnavutça, Makedonca, Boşnakça ve Sırpça konuşulan ülkeyi keşfetmeye başşehir Priştine’den başlıyorum. Memleketler arası Adem Yaşari Havalimanı’na indikten daha sonra, günlük 50 Euro’dan başlayan fiyatlarla araba kiralıyorum. Uçsuz bucaksız tarlaların ve bağların içinde kıvrılan yılankavi yol, keyifli bir seyirlik. Havalimanından başşehre uzanan 15 kilometrelik yolun sonunda Priştine ile tanışıyorum.
Meşhed-i Hüdavendigâr, Sultan I. Murat Türbesi
TÜRKÇE BİLEN ÇOK
1 milyon 800 bin nüfuslu ülkede, yaklaşık çeyrek milyon insan başşehir Priştine’de yaşıyor. Başşehrin merkezinde, hayırsever faaliyetleri niçiniyle 1979’da Nobel Barış Mükafatı verilen Nene Tereza’nın (Rahibe Teresa) ismini taşıyan bir cadde uzanıyor. Etrafta gezinirken rastladığım iki heykelden biri Nene Tereza’ya, başkasıysa İskender Bey’e ilişkin. Biraz ilerideki bir daha Doğuş (New Born) Anıtı, Kosova’nın 2008’de kavuştuğu bağımsızlığı temsil ediyor. Anıtın yükseldiği muhit, Yeni Priştine olarak biliniyor. Çok katlı binalar, iş merkezleri, çarşılar ve kafelerle dolu olan bölge, taş döşeli geniş meydanlarıyla dikkat çekiyor. Caddelerse günün çabucak her saati canlı.
Sokakları dolduran gençler ve öğrenciler, geleceğe umutla bakıyor. Kosovalı gençler içinde Türkçe bilenlerin sayısı çok fazla. Yunus Emre Enstitüsü başta olmak üzere bir fazlaca kuruluşun Kosova’da düzenlediği Türkçe kurslarının başarısı net halde fark ediliyor. Ayrıyeten ülkenin çabucak her yanında inşaat ve onarım çalışmaları göze çarpıyor. Bu süratli gelişim, bağımsızlık daha sonrası ergenlerde oluşan özgüvenden besleniyor. Kuşkusuz Türk firmaları, bu kalkınma atağında kıymetli bir role sahip.
Akdere üstündeki Taşköprü
OSMANLI MİMARİSİNİN GÜÇLÜ ÖRNEKLERİ
Kosova seyahatinin en heyecan verici yerlerinden biri, Eski Priştine denilen Medrese Mahallesi. Çünkü burada geçmişin izleri bariz biçimde ağırlaşıyor. Cami, medrese, hamam üzere yapılarla dolu olan mahalle, sivil Osmanlı mimarisinin güçlü örneklerini bakılırsabileceğiniz bir açık hava müzesi üzere. 26 metrelik saat kulesi, mahallenin simgesi. 1462’de Fatih Sultan Mehmet’in buyruğuyla yaptırılan Fatih Mescidi, Büyük Cami ismiyle da tanınıyor.
Bu süper mabet, geçen senelerda Türk İşbirliği ve Uyum Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafınca restore edilmiş. Birkaç dakikalık yürüme arasındaki Yaşar Paşa Mescidi ise 1835’te inşa edilmiş. Buraya kadar gitmişken iki adresi gözden kaçırmamanızı öneriyorum: Ülke tarihine ait kapsamlı bir koleksiyon barındıran Kosova Müzesi ve Priştine Hoş Sanatlar Akademisi.
Priştine’den daha sonra Sultan Murat’ın türbesini de ziyaret edin. Başşehrin 12 kilometre kuzeyindeki geniş ova, Birinci Kosova Savaşı’nın yapıldığı yer. Burada hayal gücünüzü harekete geçirip Osmanlı askerlerinin binlerce kişilik Haçlı ordusuna karşı giriştiği muharebeyi gözünüzde canlandırırken yol levhalarını takip etmeyi ihmal etmeyin. Zira savaş meydanında gezerken yaralı bir Sırp tarafınca hançerlenerek şehit edilen Sultan Murat’ın türbesi fazlaca yakınınızda. Mitroviça Yolu üstündeki türbe ziyaretçilere açık.
Kosova Ulusal Kütüphanesi
MÜSAMAHA KENTİ
85 kilometrelik Priştine-Prizren yolu yaklaşık 1.5 saat sürüyor. Yolun sonunda evvel Prizren Kalesi, daha sonra kubbeler, minareler, kuleler ve kırmızı çatılı konutlar görüş alanımıza giriyor.
Kosova’nın ikinci büyük kenti olan Prizren’i kesinlikle ziyaret listenize alın. Türkçenin yaygın olarak konuşulduğu kentte epeyce sayıda Osmanlı yapıtı sizi bekliyor.
Sırtını Girmia Dağı’na yaslayan kent, geniş bir ovaya kurulmuş. Çoğunluğu 18’inci ve 19’uncu yüzsenelerdan kalma fazlaca sayıda Osmanlı meskeninin sıralandığı arnavutkaldırımlı sokakları takip ederek Şadırvan Meydanı’na ulaşılıyor. Burada yaşayanların yürüyüş yapmak, mescide gitmek, kahvehanelerde oturmak için gezindiği mahallenin huzur dolu bir atmosferi var.
Prizrenli Suzi Çelebi’nin memleketine hayat veren Akdere üstündeki Taşköprü, eski bir Osmanlı yapıtı. İşte dünya hoşu Sinan Paşa Mescidi tam karşıda! 1615 üretimi mescitteki duvar bezemeleri, geçmişin zarafetini taşıyor. Biraz ilerideki Ljeviska Katedrali ise Müslüman ve Hıristiyanların Osmanlı yönetiminde asırlar uzunluğu barış ortasında yaşadığını kanıtlıyor.
NASIL GİDİLİR?
Türk Hava Yolları, İstanbul’dan Priştine’ye haftanın her günü karşılıklı seferler düzenliyor. Hareket saatleri ve bilgi için: www.turkishairlines.com
NE YENİR?
Kosova’nın köftesi (yörede çüfte deniyor), dana sucuğu, güveci, peynirleri, kahvaltılık ‘ajvar’ sosu ve trileçe tatlısı meşhur.
NE ALINIR?
Prizren’deki Çarşamba Pazarı’ndan yöreye has telkâriler, bölge sakinlerinin yaptığı el işleri, ahşap oyma eşya ve çeşitli hediyelikler alabilirsiniz.
BİLİYOR MUYDUNUZ?
İstiklal Marşı’mızın muharriri şair Mehmet Akif Ersoy’un babası Tahir Efendi’nin, Kosova’nın İpek kentinde yaşadığını…
KAÇIRMAYIN
Küçük bulunmasına karşın bir fazlaca enteresan yapıtın sergilendiği Prizren Etnografya Müzesi görülmeye paha.