Tödürge Köyü; Sivas-Erzincan karayolu üzerinde Hafik-Zara içinde, Zara’ya 13 kilometre arada. Bir yanında Kızılırmak, öbür yanında kaya mağaraları olan sevecen bir Anadolu köyü. 1 kilometre güneyinde, birebir isimdeki doğal yolla oluşan gölün yüzeyi 5 kilometrekare, en derin yeri 44.5 metre ve ortalama derinliği 2-3 metre. Göl tabandaki kaynakların yanı sıra yüzeysel birkaç küçük kaynaktan da besleniyor. Lakin fazla suyun tahliyesi gayesiyle açılan bir kanal ne yazık ki doğal hayatı olumsuz etkiliyor. Su düzeyi bilhassa yaz aylarında önemli biçimde düşüyor ve buna bağlı olarak gölün ekosistemi bozularak, kuşların üreme başta olmak üzere barınma ve beslenme alanlarının daralmasına yol açıyor.
Türkiye’de üreyen turna nüfusunun yarısından fazlası Sivas’ta. Tödürge Gölü de turnalar için kıymetli bir üreme ve ömür alanı.
Tuzlu sudaki tatlı su balıkları
Gölün bir özelliği de tuzlu ve kireçli bulunmasına karşın çeşitli ölçüde tatlı su balığına konut sahipliği yapması. Doğu kısmında iki küçük adacık var. Bu adalar turnalar için bulunmaz hayat ve üreme alanları, diğer biroldukca göçmen kuş içinse uğrak yeri. Kuş demişken; deniz düzeyinden 1295 metre yüksekteki göl, göçmen kuşlar için de değerli bir konaklama noktası. Turna, zirveli batağan, Macar ördeği, kuğu, kaz, gri ve akbalıkçıllar, erguvani balıkçıl, kara leylek, angıt, şahkartal, küçük akbaba, doğan, kızılşahin, saz delicesi, saz kamışçını, uzunbacak, kaşıkgaga, gümüş martı ve döğüşgen üzere kuşlar göl ve civarında üreyen kuşlardan kimileri.
Zirveli batağan (Bahri) gölün müdavimlerinden. Dansın ve ahengin sudaki temsilcisi kabul edilen bahriler için haziran-temmuz ayları birbirlerine dansla kur yaptıkları merasim vakti…
Kayalarda binlerce yıllık tarih
Tödürge Gölü’nün çabucak güneyindeki Tödürge Köyü’nün tarihçesi MÖ 2600 senelerına kadar uzanıyor. Köydeki kaya mağaraları, geçmişin izleriyle dolu. Mağara duvarlarında gözlemlenen birtakım dini işaret ve semboller, bölgenin bilinmeyen yüzü ve meraklılarını bekliyor. Mağaraların olduğu kayalıkların uzunluğu 1 kilometreyi buluyor. Kapadokya bölgesinde görülen yerleşim ünitelerine fazlaca misal bir usulde, sığınma ve barınma maksadıyla yapılmış epeyce sayıda kısımdan oluşan mağaraların köye bakan cephesinde taş ve kireçle örülmüş ve sıvanmış pencereler var. Bölgede tarihin izleri mağaralardan ibaret değil. Göl etrafında iki değerli arkeolojik bulgu var. Bunlardan biri Çil Hasan mevkisindeki Kültepe, başkasıysa gölün batısındaki Tepecik Höyükleri.
Saz kamışçını
Efsaneye göre bedduayla oluşmuş
Tödürge Gölü’nün güneyinde bugünkü ismiyle Demiryurt Köyü var. Gölün ve köyün oluşumuna dair şu biçimde bir efsane dillendiriliyor: Günümüz Tödürge Gölü’nün yerinde evvelden birebir isimli bir köy varmış. Bir gün bu köye yaşlı bir adam gelmiş. niçinse kimse onu konutunda konuk etmek istememiş. Hatta suları olmadığı sebebi öne sürülerek yaşlı adama bir bardak su bile verilmemiş. Yaşlı adam bu duruma epeyce üzülmüş ve köyden ayrılırken “Dilerim Allah’tan, ocağınızdan su çıksın” diye beddua etmiş. Yaşlı adamın bu küçük isteği çabucak kabul olmuş ve köyün orta yerinde, asasının çabucak ucundan sular fışkırmaya başlamış. Yaşlı adam köyden uzaklaştıkça köy süratlice sulara gömülmüş; köy göl, beşerler balık olmuş.
Akbalıkçıl
Dalış, müşahede, fotoğraf, lezzet…
Tödürge yalnızca kuşların uğrayabileceği bir yer değil. Gezginler, tabiat fotoğrafçıları, kuş gözlemcileri ve tabiatta yürüyüş yapmayı sevenler için de değerli bir alan. Gölün kenarında iki lokanta var. Bu yerlerde göl balıklarından oluşan özel menülerin yanı sıra meşhur Sivas köftesi, Zara balı göl görüntüsü eşliğinde tadılması gereken lezzetler. Bölgede günbatımının en hoş yaşandığı noktalardan biri olan göl, renkli bir çarşaf üzere manzara vererek fotoğraf tutkunlarını da kendine çekiyor. Göl ayrıyeten küçük bir plaja da sahip. Bölgenin karasal iklimi niçiniyle göl kışın büyük ölçüde donuyor. Yaban hayatı için birtakım aksiliklere yol açan bu durum, buz altı dalış meraklılarını göle çekiyor. Bölgesel spor kulüpleri öncülüğünde (Alpin Tabiat Spor Kulübü) buz altı dalış aktiflikleri 2005 yılından bu yana tertipli olarak gerçekleştiriliyor.
Türkiye’de üreyen turna nüfusunun yarısından fazlası Sivas’ta. Tödürge Gölü de turnalar için kıymetli bir üreme ve ömür alanı.
Tuzlu sudaki tatlı su balıkları
Gölün bir özelliği de tuzlu ve kireçli bulunmasına karşın çeşitli ölçüde tatlı su balığına konut sahipliği yapması. Doğu kısmında iki küçük adacık var. Bu adalar turnalar için bulunmaz hayat ve üreme alanları, diğer biroldukca göçmen kuş içinse uğrak yeri. Kuş demişken; deniz düzeyinden 1295 metre yüksekteki göl, göçmen kuşlar için de değerli bir konaklama noktası. Turna, zirveli batağan, Macar ördeği, kuğu, kaz, gri ve akbalıkçıllar, erguvani balıkçıl, kara leylek, angıt, şahkartal, küçük akbaba, doğan, kızılşahin, saz delicesi, saz kamışçını, uzunbacak, kaşıkgaga, gümüş martı ve döğüşgen üzere kuşlar göl ve civarında üreyen kuşlardan kimileri.
Zirveli batağan (Bahri) gölün müdavimlerinden. Dansın ve ahengin sudaki temsilcisi kabul edilen bahriler için haziran-temmuz ayları birbirlerine dansla kur yaptıkları merasim vakti…
Kayalarda binlerce yıllık tarih
Tödürge Gölü’nün çabucak güneyindeki Tödürge Köyü’nün tarihçesi MÖ 2600 senelerına kadar uzanıyor. Köydeki kaya mağaraları, geçmişin izleriyle dolu. Mağara duvarlarında gözlemlenen birtakım dini işaret ve semboller, bölgenin bilinmeyen yüzü ve meraklılarını bekliyor. Mağaraların olduğu kayalıkların uzunluğu 1 kilometreyi buluyor. Kapadokya bölgesinde görülen yerleşim ünitelerine fazlaca misal bir usulde, sığınma ve barınma maksadıyla yapılmış epeyce sayıda kısımdan oluşan mağaraların köye bakan cephesinde taş ve kireçle örülmüş ve sıvanmış pencereler var. Bölgede tarihin izleri mağaralardan ibaret değil. Göl etrafında iki değerli arkeolojik bulgu var. Bunlardan biri Çil Hasan mevkisindeki Kültepe, başkasıysa gölün batısındaki Tepecik Höyükleri.
Saz kamışçını
Efsaneye göre bedduayla oluşmuş
Tödürge Gölü’nün güneyinde bugünkü ismiyle Demiryurt Köyü var. Gölün ve köyün oluşumuna dair şu biçimde bir efsane dillendiriliyor: Günümüz Tödürge Gölü’nün yerinde evvelden birebir isimli bir köy varmış. Bir gün bu köye yaşlı bir adam gelmiş. niçinse kimse onu konutunda konuk etmek istememiş. Hatta suları olmadığı sebebi öne sürülerek yaşlı adama bir bardak su bile verilmemiş. Yaşlı adam bu duruma epeyce üzülmüş ve köyden ayrılırken “Dilerim Allah’tan, ocağınızdan su çıksın” diye beddua etmiş. Yaşlı adamın bu küçük isteği çabucak kabul olmuş ve köyün orta yerinde, asasının çabucak ucundan sular fışkırmaya başlamış. Yaşlı adam köyden uzaklaştıkça köy süratlice sulara gömülmüş; köy göl, beşerler balık olmuş.
Akbalıkçıl
Dalış, müşahede, fotoğraf, lezzet…
Tödürge yalnızca kuşların uğrayabileceği bir yer değil. Gezginler, tabiat fotoğrafçıları, kuş gözlemcileri ve tabiatta yürüyüş yapmayı sevenler için de değerli bir alan. Gölün kenarında iki lokanta var. Bu yerlerde göl balıklarından oluşan özel menülerin yanı sıra meşhur Sivas köftesi, Zara balı göl görüntüsü eşliğinde tadılması gereken lezzetler. Bölgede günbatımının en hoş yaşandığı noktalardan biri olan göl, renkli bir çarşaf üzere manzara vererek fotoğraf tutkunlarını da kendine çekiyor. Göl ayrıyeten küçük bir plaja da sahip. Bölgenin karasal iklimi niçiniyle göl kışın büyük ölçüde donuyor. Yaban hayatı için birtakım aksiliklere yol açan bu durum, buz altı dalış meraklılarını göle çekiyor. Bölgesel spor kulüpleri öncülüğünde (Alpin Tabiat Spor Kulübü) buz altı dalış aktiflikleri 2005 yılından bu yana tertipli olarak gerçekleştiriliyor.