Aile terapisi nedir? Aile terapisi, aileye ruhsal sorunlarını çözmek gayesiyle uygulanan bir ruhsal formüldür. Ailenin
yalnızca tek bir ferdini etkilemiş üzere görünen birtakım rahatsızlıkların kökleri, çoklukla aile içerisindeki
bilinçdışı çatışmalara dayanır yahut bu çatışmalar tarafınca güçlendirilir. Aile terapisti, bu gizli
çatışmaların gün yüzüne çıkartılmasına ve bunların çözülmesine yardımcı olur. Ayrıyeten aile bireylerinin
birbirlerine karşı açık olmaları ve birbirlerine hürmet duymaları konusunda onlara takviye olur.
Aile terapisi nedir?
Aile terapisinin kökleri, 1950’li senelerda Amerika Birleşik Devletleri’nde yürütülen çalışmalara dayanır.
Toplumsal Hizmet Uzmanları, daha o tarihlerde hastaların birçok sorunlarının aile kavramı dahilinde
kıymetlendirilmesi ve dikkate alınması gerektiğini fark etmişlerdir. Zira bir insanın sıhhat ve ruhsal
gelişmeninde, öncelikli olarak ailesinin ve akabinde toplumsal etrafının büyük tesiri bulunmaktadır. Bunun
kararında kimi uzmanlar, aileyi de müşavere görüşmelerine çağırmaya ve onları da psikoterapi
süreçlerine dahil etmeye başlamışlardır.
Aile terapisi uygulamalarından, bağımsız bir psikoterapi tekniği olan sistemik terapi geliştirilmiştir. Aile
terapisi ile sistemik terapi biçimlerinin birbirleriyle fazlaca yakın ilgi içerisinde olmaları niçiniyle, aile
terapistleri beraberinde sistemik terapi eğitimi de alırlar. Lakin aile terapisi, rastgele bir terapi
formuna bağlı değildir. hem de, bilişsel davranışçı terapistleri, davranış terapistleri,
logoterapistler, varoluşçu ve dinamik yönelimli (psikanalitik psikoterapi) terapistleri de aile terapisi
hizmetleri sunmaktadırlar.
Terapist, hastanın güzelleşme sürecinde rol oynayan herkesi, aile terapisine dahil eder. Dar manada,
odak noktası yalnızca aile değildir. Aile terapisinde aile terimi, mesela Patchwork-Family üzere, farklı
formüllerle oluşturulan kümeleri da kapsayacak biçimde genişletilmiştir.
Aile terapisi ne vakit yapılmalıdır?
Aile terapisi, çoklukla bir kişinin sıkıntılarının direkt ailesiyle ilgili olması durumunda kullanılır.
Bilhassa, çocuklarda ve ergenlik periyodundaki ergenlerde, ailenin de terapiye dahil edilmesi kıymetlidir.
Ailenin çocukların gelişimi üzerinde tesiri epeyce değerlidir. Çocuklarda ve ergenlik dönemindeki
ergenlerde görülen ruhsal bozukluklar, bozulmuş aile nizamı ve sistemlerinden kaynaklanabilmektedir.
Örneğin, yemek yeme bozukluğu rahatsızlığı olan gençlerin büyük bir çoğunluğunun, kendi anne ve
babalarında da yemek yeme problemleri, beden formlarına çok değer verme yahut yüksek performans
gösterme saplantıları olabilmektedir.
Lakin terapinin gayesi, sorunların asıl sorumlusunun aile olduğunu göstermeye çalışmak değildir.
Bilakis, burada asıl emel olumsuz etkileşimlerin tespit edilmesi ve tahlillerinin araştırılmasıdır.
Aile terapisi, ailenin mevcut nizamındaki değişikliklerin sorun yaratması durumunda da faydalıdır. Aile
terapisti, boşanma durumunda yahut ayrılığın akabinde aileye yeni bir eşin katılması durumunda aileye
yardımcı olur ve dayanaklar. Emsal biçimde aile fertlerinden birinin mevti de aile içi dengeleri
bozabilmektedir.
Aile terapisinde ne yapılıyor?
Aile terapisti, ailenin her bir üyesinin durumu ve hisleri ile ilgilenir. Taraf tutmaz. Bu durum,
terapistin bir şahsa ayrıcalık göstermeden, ailenin her bir üyesiyle empati kurmaya çalışması anlamına
gelmektedir. Bu sayede terapist, ailenin her bir üyesinin kendi bakış açısını ve gereksinimlerini
kendisine yansıtabilmesine imkan sağlar.
Aile terapisindeki ilerleme süreci, farklı terapi yaklaşımları doğrultusunda değişiklik gösterebilmektedir.
Farklı ilerleme hallerine karşın, süreç içerisinde muhakkak ortak yanlar da bulunmaktadır.
Her bir psikoterapi seansı öncesinde, terapist ile aile üyeleri içinde kesinlikle inanca dayanan ilişki
ve irtibat sağlanmalıdır. Aile terapisindeki değerli konulardan biri de, şahıslar içindeki iletişimin
sağlanmasıdır. Bu kapsamda, istek ve gereksinimlerin tam ve net olarak belirtilmemesi niçiniyle,
sıklıkla yanlış manaya ve yanlış anlaşılma sorunları ortaya çıkmaktadır. Terapinin emeli, mevcut
irtibat tipinin değiştirilmesi ve bu sayede aile içerisindeki ilgilerin geliştirilmesidir.
Davranış Terapisi (Bilişsel Davranışçı Terapisi) sistemiyle uygulanan aile terapisi
Davranış terapisi formülüyle uygulanan aile terapisinin ana odak noktası, ailenin bir üyesinin ruhsal
sorunlarının hafifçeletilmesi ve güzelleştirilmesidir. Tek kişilik kişisel terapiden farklı olarak, aile de tedavi
sürecine dahil edilir.
Terapist, evvela ailenin öteki üyelerine kelam konusu rahatsızlığa sahip olan aile üyesinin ruhsal
bozukluğunu anlatır. Bu sayede, ailenin uygun olmayan bağlantı kalıplarının yahut davranış tarzlarının
kişinin rahatsızlığını ne biçimde etkilediği yahut ne derecede sağlamlaştırdığı hakkında bilgi sahibi olmaları
sağlanır. Daima bir arada, sorunun mevcut kaynakları ve tahlilleri araştırılır. Terapist, bu kapsamda
ayrıyeten âlâ bağlantı kurma, gerilimin üstesinden gelme ve sorun çözmeye yönelik marifet ve şekillerini
de aile üyelerine öğretir.
Psikanalitik Aile Terapisi
Psikanalitik yönelimli aile terapisinde, aile üyelerinin ortalarındaki bağlantılar ön planda yer alır. Terapist,
ailenin içerisindeki dinamikleri anlamak için, hali hazırda konuşulmuş yahut çabucak hemen konuşulmamış itham
ve suçlama tezlerini araştırır ve inceler.
Münasebetlerdeki mevcut yeni sorunlar Freud’a nazaran, geçmişte ebeveyn ile çocuk içinde yaşanmış
olan sorunlarla ilişkilendirilir. Çocuklukta yaşanmış olan bu çatışmaların tesirleri, şu anda devam
edebilmektedir. Terapist, aile ile bir arada bu çatışmaları tespit etmeye ve çözmeye çalışır.
Sistemik Aile Terapisi
Sistemik aile terapistleri, bir bireyin sorunlarını hastalıklı bir sistemin semptomu olarak görürler. Aile
üyelerinin durumu ve öbür insanları nasıl algıladıkları ve kıymetlendirdikleri, bu kapsamda kıymetli bir
rol oynamaktadır. Terapist, aileyi kendi müşahedelerini sorgulamaya ve başka bakış açılarını
benimsemeye teşvik eder. Yeni bakış açılarının sayesinde, aile deva bulamadıkları problemleri
birliktece çözebilirler.
Aile Terapisinin riskleri nelerdir?
Şu ana kadar aile terapisine ait hiç bir özel risk tespit edilmemiştir. Lakin, tüm psikoterapi
süreçlerinde olduğu üzere, aile terapisinin de muvaffakiyet sağlayacağına dair rastgele bir garanti mevcut
değildir.
Ayrıyeten, birtakım aile üyelerinin psikoterapiye katılmak istememesi de mümkündür. Bu sonucun kabul
edilmesi gerekmektedir. Zira aile üyelerinin çatışma durumu üzerinde çalışmaya hazır olmaları, aile
terapisinin değerli bir ön şartıdır. Tüm aile üyelerinin, daima olarak her seansta hazır bulunmaları
gerekmemektedir. Birtakım aile üyeleri değişmeyi isteğinde, bu durum tüm aile üzerinde olumlu bir
dinamik yaratabilecektir.
Değişiklikler, beraberinde üstesinden gelinmesi gereken yeni zorlukları da birliktelerinde
getirebilirler. Uyuşmazlık durumlarında beşerler, sorunlar için bir sorumlu bulma ve onu suçlama
eğiliminde olurlar. Bireye özel ve özgüveni tehdit etmeyen bir tahlil, en uygun tahlildir.
Aile üyeleri, aile terapisinde daha fazla sorumluluk üstlenmeyi öğrenirler. Burada temel prensip “Bir
uyuşmazlığın ebediyen iki tarafı vardır” prensibidir. Bu unsur doğrultusunda kelam konusu olan artık bir suçlu
bulmak değil, bilakis kendinizde neyi değiştirebileceğinizi keşfetmektir.
Aile terapisinde nelere dikkat edilmelidir?
Aile terapisi seansının akabinde, mevcut bilgileri sakince inceleyebilmek için, kendinize kâfi zaman
ayırmalısınız. Bu fırsatı, bununla birlikte öbür aile üyelerine de sağlamalısınız. Kimi durumlarda,
uygulanan terapiye bağlı olumlu değişimler çabucak meydana gelir. Aile içerisindeki dinamiklerin
yıllardır var olmaları niçiniyle, değişmelerinin de vakte muhtaçlığı olacaktır. Bu niçinle tüm aile
dinamiklerinin, aile terapisiyle çabucak tek seferde değişmeleri beklenmemelidir.
(Yayınlanan yazılar kaynak göstermeden, müsaadesiz kullanılması, kopyalanması ve kullanılması 5846
sayılı Fikir ve Sanat Yapıtları Maddesine nazaran kabahattir. Yayınlanan yazılar, makaleler, haberler kaynak
gösterilerek içeriği değiştirilmemek kuralıyla yayınlanmasına müsaade verilmektedir.)
Abdullah ÖZER
Toplumsal Çalışmacı, Bilim Uzmanı (Klinik Psikoloji)
Eğitimini almış olduğu Psikoterapi Ekolleri:
Focusing (DFI)
Müspet Psikoterapi (WAPP)
Psikodinamik Psikoterapi (CSU)
Ego State Terapi (EST-DE/ESTI)
Ericksonian Psikoterapi (M.E.G.-DE)
Logoterapi ve Varoluşçu Tahlil (VFI-Wien)
yalnızca tek bir ferdini etkilemiş üzere görünen birtakım rahatsızlıkların kökleri, çoklukla aile içerisindeki
bilinçdışı çatışmalara dayanır yahut bu çatışmalar tarafınca güçlendirilir. Aile terapisti, bu gizli
çatışmaların gün yüzüne çıkartılmasına ve bunların çözülmesine yardımcı olur. Ayrıyeten aile bireylerinin
birbirlerine karşı açık olmaları ve birbirlerine hürmet duymaları konusunda onlara takviye olur.
Aile terapisi nedir?
Aile terapisinin kökleri, 1950’li senelerda Amerika Birleşik Devletleri’nde yürütülen çalışmalara dayanır.
Toplumsal Hizmet Uzmanları, daha o tarihlerde hastaların birçok sorunlarının aile kavramı dahilinde
kıymetlendirilmesi ve dikkate alınması gerektiğini fark etmişlerdir. Zira bir insanın sıhhat ve ruhsal
gelişmeninde, öncelikli olarak ailesinin ve akabinde toplumsal etrafının büyük tesiri bulunmaktadır. Bunun
kararında kimi uzmanlar, aileyi de müşavere görüşmelerine çağırmaya ve onları da psikoterapi
süreçlerine dahil etmeye başlamışlardır.
Aile terapisi uygulamalarından, bağımsız bir psikoterapi tekniği olan sistemik terapi geliştirilmiştir. Aile
terapisi ile sistemik terapi biçimlerinin birbirleriyle fazlaca yakın ilgi içerisinde olmaları niçiniyle, aile
terapistleri beraberinde sistemik terapi eğitimi de alırlar. Lakin aile terapisi, rastgele bir terapi
formuna bağlı değildir. hem de, bilişsel davranışçı terapistleri, davranış terapistleri,
logoterapistler, varoluşçu ve dinamik yönelimli (psikanalitik psikoterapi) terapistleri de aile terapisi
hizmetleri sunmaktadırlar.
Terapist, hastanın güzelleşme sürecinde rol oynayan herkesi, aile terapisine dahil eder. Dar manada,
odak noktası yalnızca aile değildir. Aile terapisinde aile terimi, mesela Patchwork-Family üzere, farklı
formüllerle oluşturulan kümeleri da kapsayacak biçimde genişletilmiştir.
Aile terapisi ne vakit yapılmalıdır?
Aile terapisi, çoklukla bir kişinin sıkıntılarının direkt ailesiyle ilgili olması durumunda kullanılır.
Bilhassa, çocuklarda ve ergenlik periyodundaki ergenlerde, ailenin de terapiye dahil edilmesi kıymetlidir.
Ailenin çocukların gelişimi üzerinde tesiri epeyce değerlidir. Çocuklarda ve ergenlik dönemindeki
ergenlerde görülen ruhsal bozukluklar, bozulmuş aile nizamı ve sistemlerinden kaynaklanabilmektedir.
Örneğin, yemek yeme bozukluğu rahatsızlığı olan gençlerin büyük bir çoğunluğunun, kendi anne ve
babalarında da yemek yeme problemleri, beden formlarına çok değer verme yahut yüksek performans
gösterme saplantıları olabilmektedir.
Lakin terapinin gayesi, sorunların asıl sorumlusunun aile olduğunu göstermeye çalışmak değildir.
Bilakis, burada asıl emel olumsuz etkileşimlerin tespit edilmesi ve tahlillerinin araştırılmasıdır.
Aile terapisi, ailenin mevcut nizamındaki değişikliklerin sorun yaratması durumunda da faydalıdır. Aile
terapisti, boşanma durumunda yahut ayrılığın akabinde aileye yeni bir eşin katılması durumunda aileye
yardımcı olur ve dayanaklar. Emsal biçimde aile fertlerinden birinin mevti de aile içi dengeleri
bozabilmektedir.
Aile terapisinde ne yapılıyor?
Aile terapisti, ailenin her bir üyesinin durumu ve hisleri ile ilgilenir. Taraf tutmaz. Bu durum,
terapistin bir şahsa ayrıcalık göstermeden, ailenin her bir üyesiyle empati kurmaya çalışması anlamına
gelmektedir. Bu sayede terapist, ailenin her bir üyesinin kendi bakış açısını ve gereksinimlerini
kendisine yansıtabilmesine imkan sağlar.
Aile terapisindeki ilerleme süreci, farklı terapi yaklaşımları doğrultusunda değişiklik gösterebilmektedir.
Farklı ilerleme hallerine karşın, süreç içerisinde muhakkak ortak yanlar da bulunmaktadır.
Her bir psikoterapi seansı öncesinde, terapist ile aile üyeleri içinde kesinlikle inanca dayanan ilişki
ve irtibat sağlanmalıdır. Aile terapisindeki değerli konulardan biri de, şahıslar içindeki iletişimin
sağlanmasıdır. Bu kapsamda, istek ve gereksinimlerin tam ve net olarak belirtilmemesi niçiniyle,
sıklıkla yanlış manaya ve yanlış anlaşılma sorunları ortaya çıkmaktadır. Terapinin emeli, mevcut
irtibat tipinin değiştirilmesi ve bu sayede aile içerisindeki ilgilerin geliştirilmesidir.
Davranış Terapisi (Bilişsel Davranışçı Terapisi) sistemiyle uygulanan aile terapisi
Davranış terapisi formülüyle uygulanan aile terapisinin ana odak noktası, ailenin bir üyesinin ruhsal
sorunlarının hafifçeletilmesi ve güzelleştirilmesidir. Tek kişilik kişisel terapiden farklı olarak, aile de tedavi
sürecine dahil edilir.
Terapist, evvela ailenin öteki üyelerine kelam konusu rahatsızlığa sahip olan aile üyesinin ruhsal
bozukluğunu anlatır. Bu sayede, ailenin uygun olmayan bağlantı kalıplarının yahut davranış tarzlarının
kişinin rahatsızlığını ne biçimde etkilediği yahut ne derecede sağlamlaştırdığı hakkında bilgi sahibi olmaları
sağlanır. Daima bir arada, sorunun mevcut kaynakları ve tahlilleri araştırılır. Terapist, bu kapsamda
ayrıyeten âlâ bağlantı kurma, gerilimin üstesinden gelme ve sorun çözmeye yönelik marifet ve şekillerini
de aile üyelerine öğretir.
Psikanalitik Aile Terapisi
Psikanalitik yönelimli aile terapisinde, aile üyelerinin ortalarındaki bağlantılar ön planda yer alır. Terapist,
ailenin içerisindeki dinamikleri anlamak için, hali hazırda konuşulmuş yahut çabucak hemen konuşulmamış itham
ve suçlama tezlerini araştırır ve inceler.
Münasebetlerdeki mevcut yeni sorunlar Freud’a nazaran, geçmişte ebeveyn ile çocuk içinde yaşanmış
olan sorunlarla ilişkilendirilir. Çocuklukta yaşanmış olan bu çatışmaların tesirleri, şu anda devam
edebilmektedir. Terapist, aile ile bir arada bu çatışmaları tespit etmeye ve çözmeye çalışır.
Sistemik Aile Terapisi
Sistemik aile terapistleri, bir bireyin sorunlarını hastalıklı bir sistemin semptomu olarak görürler. Aile
üyelerinin durumu ve öbür insanları nasıl algıladıkları ve kıymetlendirdikleri, bu kapsamda kıymetli bir
rol oynamaktadır. Terapist, aileyi kendi müşahedelerini sorgulamaya ve başka bakış açılarını
benimsemeye teşvik eder. Yeni bakış açılarının sayesinde, aile deva bulamadıkları problemleri
birliktece çözebilirler.
Aile Terapisinin riskleri nelerdir?
Şu ana kadar aile terapisine ait hiç bir özel risk tespit edilmemiştir. Lakin, tüm psikoterapi
süreçlerinde olduğu üzere, aile terapisinin de muvaffakiyet sağlayacağına dair rastgele bir garanti mevcut
değildir.
Ayrıyeten, birtakım aile üyelerinin psikoterapiye katılmak istememesi de mümkündür. Bu sonucun kabul
edilmesi gerekmektedir. Zira aile üyelerinin çatışma durumu üzerinde çalışmaya hazır olmaları, aile
terapisinin değerli bir ön şartıdır. Tüm aile üyelerinin, daima olarak her seansta hazır bulunmaları
gerekmemektedir. Birtakım aile üyeleri değişmeyi isteğinde, bu durum tüm aile üzerinde olumlu bir
dinamik yaratabilecektir.
Değişiklikler, beraberinde üstesinden gelinmesi gereken yeni zorlukları da birliktelerinde
getirebilirler. Uyuşmazlık durumlarında beşerler, sorunlar için bir sorumlu bulma ve onu suçlama
eğiliminde olurlar. Bireye özel ve özgüveni tehdit etmeyen bir tahlil, en uygun tahlildir.
Aile üyeleri, aile terapisinde daha fazla sorumluluk üstlenmeyi öğrenirler. Burada temel prensip “Bir
uyuşmazlığın ebediyen iki tarafı vardır” prensibidir. Bu unsur doğrultusunda kelam konusu olan artık bir suçlu
bulmak değil, bilakis kendinizde neyi değiştirebileceğinizi keşfetmektir.
Aile terapisinde nelere dikkat edilmelidir?
Aile terapisi seansının akabinde, mevcut bilgileri sakince inceleyebilmek için, kendinize kâfi zaman
ayırmalısınız. Bu fırsatı, bununla birlikte öbür aile üyelerine de sağlamalısınız. Kimi durumlarda,
uygulanan terapiye bağlı olumlu değişimler çabucak meydana gelir. Aile içerisindeki dinamiklerin
yıllardır var olmaları niçiniyle, değişmelerinin de vakte muhtaçlığı olacaktır. Bu niçinle tüm aile
dinamiklerinin, aile terapisiyle çabucak tek seferde değişmeleri beklenmemelidir.
(Yayınlanan yazılar kaynak göstermeden, müsaadesiz kullanılması, kopyalanması ve kullanılması 5846
sayılı Fikir ve Sanat Yapıtları Maddesine nazaran kabahattir. Yayınlanan yazılar, makaleler, haberler kaynak
gösterilerek içeriği değiştirilmemek kuralıyla yayınlanmasına müsaade verilmektedir.)
Abdullah ÖZER
Toplumsal Çalışmacı, Bilim Uzmanı (Klinik Psikoloji)
Eğitimini almış olduğu Psikoterapi Ekolleri:
Focusing (DFI)
Müspet Psikoterapi (WAPP)
Psikodinamik Psikoterapi (CSU)
Ego State Terapi (EST-DE/ESTI)
Ericksonian Psikoterapi (M.E.G.-DE)
Logoterapi ve Varoluşçu Tahlil (VFI-Wien)